Actiepunt 16: Onderzoeksnoden en -resultaten beter afstemmen en uitdragen

Wat de Vlaamse varkenshouders op de onderzoeksagenda willen

Welke kennis en welk soort onderzoek hebben ambitieuze varkenshouders zeker nog nodig in de komende jaren? Wat ontbreekt er op dit moment? En wat wil men uit de wetenschappelijke bevindingen halen? Dat vroeg het Varkensloket zich af in een enquête bij de varkensboeren in Vlaanderen. Het thema gezondheid, hygiëne en welzijn scoort het ‘meest prioritair’. Maar ook voeder-gerelateerd onderzoek en studies rond bedrijfsmanagement en economie zitten in de top drie.

Actiepunt nummer 16

Het was op de G30-varkenstop in 2016 dat de sector besliste om de onderzoeksbehoeften van de varkenshouders structureel in kaart te brengen. Gans de varkenskolom zat op die top bijeen met het beleid, om de huidige uitdagingen te lijf te gaan en om een toekomststrategie voor de sector uit te werken. De onderzoeksnoden en -resultaten beter afstemmen en uitdragen door het ontwikkelen van een onderzoeksagenda, was actiepunt 16.

400 antwoorden

Het Varkensloket verstuurde in samenwerking met het Praktijkcentrum Varkens een digitale enquête naar een 3400-tal Vlaamse varkenshouders van wie werd aangenomen dat ze tot recent meer dan 15 varkens hadden. Gedurende één maand (3 januari tot en met 2 februari 2017) konden de varkenshouders hun onderzoeksbehoeften en -onderwerpen aangeven en prioriteren door het invullen van een korte digitale bevraging. Als voorzet ging tijdens Agriflanders een studienamiddag door omtrent de stand van zaken en uitdagingen van vier actuele (onderzoeks)thema’s, namelijk speenmanagement, vleeskwaliteit, rendabiliteit en genetica.

404 varkenshouders vulden de enquête, die zes hoofdvragen telde, in. Allereerst werd aan de varkenshouders gevraagd om per diercategorie (zeugen, biggen, vleesvarkens en fokberen) de relevantie van acht onderzoeksonderwerpen voor hun bedrijf aan te geven. Figuur 1 illustreert de mate waarin een onderzoeksonderwerp als relevant of niet relevant werd gescoord naargelang de diercategorie. Met uitzondering van de fokkerij en vruchtbaarheid, werden alle onderwerpen het meest relevant beschouwd voor de categorie vleesvarkens. Binnen elk onderzoeksonderwerp werden enkele subthema’s gesuggereerd die de varkenshouders doorheen de enquête konden aanvullen.

Graag meer onderzoek op gezondheid/hygiëne/welzijn en op voeder

Op basis van de tweede vraag, waar de varkenshouders de onderzoeksonderwerpen prioriteerden (rang 1 meest prioritair - rang 8 minst prioritair; Figuur 2), worden de onderzoeksonderwerpen op basis van hun gemiddelde ranking als volgt gerangschikt. Onderzoek dat focust op gezondheid, hygiëne en welzijn is volgens de varkenshouder het meest prioritair, gevolgd door voeder-gerelateerd onderzoek (2), studies die focussen op bedrijfsmanagement en economie (3), fokkerij en vruchtbaarheid (4), huisvesting (5), kwaliteit (6), mest en milieu-gerelateerde zaken (7) en de biologische productie (8). In figuur 2 is de ranking van de varkenshouders binnen elk onderzoeksonderwerp duidelijk te zien.

De varkenshouders scoorden nadien de subthema’s van hun drie meest prioritaire onderzoeksonderwerpen op een schaal van 0 (totaal onbelangrijk) tot 100 (zeer belangrijk), wat wordt geïllustreerd in figuur 3. Binnen het door de varkenshouders als meest prioritair aangegeven onderzoeksonderwerp ‘gezondheid, hygiëne en welzijn’ kregen gezondheids-gerelateerde zaken zoals onderzoek naar medicatiegebruik en alternatieven voor antibiotica, vaccinatieschema’s en ziektekiemen de hoogste scores toebedeeld.

De grafieken

Bovenstaande figuur toont het percentage van de varkenshouders (n=404) die een onderzoeksonderwerp al dan niet relevant vinden bij de diercategorieën (zeugen, biggen, vleesvarkens en fokberen)

n = aantal varkenshouders

Bovenstaande figuur illustreert de spreiding van de rangschikking van de onderzoeksonderwerpen (n=375)

Percentage van de landbouwers die volgende thema’s als meest prioritair beschouwen:

• Gezondheid, hygiëne en welzijn: 41%
• Voeding: 12%
• Bedrijfsmanagement en economie: 23%
• Fokkerij en vruchtbaarheid: 11%
• Huisvesting: 7%
• Kwaliteit: 3%
• Mest en milieu: 2%
• Biologische varkenshouderij: 1% 

Rang 1: aandeel (%) varkenshouders die het onderzoeksonderwerp als meest prioritair aanduiden; rang 2: aandeel varkenshouders het onderzoeksonderwerp als tweede meest prioritair aanduiden; enz.

Binnen het thema gezondheid, hygiëne en welzijn werden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Medicatiegebruik en –alternatieven
2. Vaccinatieschema’s
3. Ziektekiemen
4. Risicofactoren
5. Ongewenst gedrag incl. aanpak
6. Varkenssignalen
7. Alternatieven voor chirurgische castratie
8. Bioveiligheid

Binnen het thema voeding worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Voederconversie
2. Drinkwaterkwaliteit
3. Drinkwaterbehoefte
4. Grondstoffen
5. Voederschema’s
6. Eiwitbronnen
7. Nutriëntenbehoefte
8. Voedervorm
9. Additieven

Binnen het thema Bedrijfsmanagement en economie worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Economische kengetallen
2. Kostprijzen
3. Technische kengetallen
4. Verdienmodellen
5. Arbeidsefficiëntie
6. Keten-en marktwerking
7. Arbeidsveiligheid

Binnen het thema Fokkerij en vruchtbaarheid worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Kraamstalmanagement
2. Vruchtbaarheidsprobleem
3. Inseminatiemanagement
4. Selectie
5. Erfelijke aandoeningen

Binnen het thema Huisvesting worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Stalklimaat
2. Huisvestingssystemen
3. Hokinrichting
4. Bedrijfsgebouwen

Binnen het thema Kwaliteit worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Vleeskwaliteit
2. Slachtkwaliteit
3. Invloedsfactoren

Binnen het thema Mest en milieu worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Mestverwerking
2. Ammoniakemissie
3. Geuremissies
4. Mestvergisting
5. Stofemissie
6. Broeikasgasemissies

Binnen het thema Varkenshouderij worden volgende thema’s, in volgorde van belangrijkheid, geëvalueerd:

1. Keten- en marktverwerking
2. Gezondheid
3. Huisvesting
4. Voeder
5. Mest

Bovenstaande figuren tonen de responsen van de varkenshouders op de vraag welke onderzoeksonderwerpen voor het meest relevant zijn binnen de 8 thema's 'gezondheid, hygiëne en welzijn', 'voeding', 'bedrijfsmanagement en economie', 'fokkerij en vruchtbaarheid', 'huisvesting', 'kwaliteit', 'mest en milieu' en 'biologische varkenshouderij'. Deze werden gescoord van schaal van 0 (totaal onbelangrijk) tot 100 (zeer belangrijk). 'n' geeft het aantal ontvangen responsen weer.