Praktijkhaalbare opvang en hergebruik van water op trayvelden aardbei zonder milieu belastende lozing

Korte samenvatting

In droge of matig natte periodes genereren trayvelden milieubelastend drainwater. Opvang en hergebruik van dit water is de goede oplossing om lozing van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen te vermijden. Ontsmetting van dit water is onontbeerlijk. In Dit project wordt de werking van gesloten waterstromen op trayvelden aangetoond en een alternatieve watergift gedemonstreerd om uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen te minimaliseren.

Gedetailleerde toelichting

De land- en tuinbouw maakt een zeer uitdagende periode door en de komende jaren zal dit niet veranderen. Europa maakt werk van de waterkwaliteit door normen en januari 2027 als deadline aan de verschillende lidstaten op te leggen. Vordering en focus lagen in Vlaanderen vooral bij nitraat, waarvoor een norm is vastgelegd van 50 mg/l voor de waterlopen. Voor fosfaten en meer bepaald orthofosfaat-fosfor geldt de norm van 0,1 mg/l. Bovendien stijgt de aandacht voor gewasbeschermingsmiddelen in het water. Land- en tuinbouwers moeten die reduceren, maar wetgeving of normeringen zijn tot op heden nog niet duidelijk afgesproken.

De aardbeienteelt voerde al in de jaren 2000 belangrijke aanpassingen door om lozing in waterlopen te beperken. Zo hebben de substraatteelten in serres minimale opvangcapaciteiten van drainwater en werden technische maatregelen getroffen om dit water te ontsmetten en te hergebruiken. Op een modern aardbeienbedrijf is er geen lozing meer vanuit de serres. Opvang van regenwater als basiswater genereert drainwater na gebruik in de teelt, dat in vele gevallen van kwaliteit beter is dan putwater. Om die reden investeerden aardbeientelers zwaar in ontsmettingstechnieken als UV-filtratie of trage zandfilters met bijhorende opvang om het waterverhaal in de serres te kunnen sluiten bij een hergebruik van drainwater aan gemiddeld 30%.

Sinds 2011-2012 beschouwt de Vlaamse milieumaatschappij (VMM) de aardbeienteelt als een belangrijke oorzaak van nitraatoverschrijdingen in MAP-meetpunten. De opkweekvelden of trayvelden werden met de vinger gewezen. In een eerder demonstratieproject werd vastgesteld dat voornamelijk in droge periodes nitraatrijk bedrijfsafvalwater van de trayvelden in de beek terecht kwam. Proefcentrum Hoogstraten (PCH) en het Proefcentrum voor Sierteelt (PCS) zochten naar mogelijke oplossingen om uitspoeling van nitraat terug te dringen en stelden vast dat dit enkel via opvang en hergebruik mogelijk was.

Na terugkoppeling met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en VMM werd duidelijk dat enkel nitraat aanpakken niet voldoende was. Trayvelden moeten in staat gesteld worden om norm overschrijdende lozing van nitraat, fosfor of gewasbeschermingsmiddelen te vermijden. Berekeningen op PCH lieten zien dat streven naar een gesloten systeem in droge of matig natte periodes de enige oplossing is.

Dit project wil maximale en praktijkhaalbare opvang van drainwater voor hergebruik aantonen op trayvelden aardbei. PCH ontwikkelde een rekenblad om de opvangcapaciteit in silo’s te berekenen gecombineerd met de correcte ontsmettercapaciteit. Al het water kan hergebruikt worden op het trayveld zelf zodat hergebruik in de productieteelten niet nodig is. Daarnaast zal dit project een alternatieve watergifttechniek aantonen om de uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen tegen wortelziektes (o.a. dimethomorf) sterk te reduceren.

De projectpartners PCH, Proefcentrum voor Fruitteelt (PCFruit) en Inagro zullen via sensibilisering de gehele sector overtuigen van de meerwaarde van opvang bij trayvelden. Ondanks de blootstelling aan neerslag kan de teelt op trayvelden milieubelastende lozing vermijden. De grote watervraag van de planten geeft hierbij de oplossing, waardoor praktisch haalbare capaciteiten in opvang en ontsmetting volstaan. Via regelmatige staalnames van de watergift, in de propere silo en op eventuele overlopen van de waterstroom zullen enkele pilootbedrijven opgevolgd worden. Deze telers hebben reeds financiële inspanningen geleverd en hergebruiken water na opvang op de trayvelden. In een tweede luik wordt extra aandacht gegeven aan de uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen tegen wortelziektes. Via een alternatieve methode van de watergift kan de uitspoeling sterk teruggedrongen worden. In het najaar zullen excursies georganiseerd worden om de werking van de trayvelden met eigen ogen te aanschouwen, ook de resultaten van de staalnames zullen kenbaar gemaakt worden om aan te tonen dat je de opkweek op trayvelden kunt uitvoeren zonder belastende lozing in slootwater.

Duurtijd en partners

Dit project loop van 1 mei 2018 tot 30 april 2020 en wordt uitgevoerd door volgende projectpartners: Proefcentrum Hoogstraten (PCH), Inagro en Proefcentrum voor Fruitteelt (PCFruit).

Meer info?

peter.melis@proefcentrum.be

Delen: