Samenvatting
Spenen van biggen is een kritische periode die niet op elk bedrijf even vlot verloopt. Toch heeft een varkenshouder er alle baat bij om zijn biggen in de best mogelijke omstandigheden te spenen. Bigkwaliteit heeft niet alleen een belangrijke impact op de technische prestaties van het bedrijf maar ook op de algemene gezondheidstoestand. Dit demonstratieproject zet in op het identificeren van de risicofactoren en het verbeteren van de kritische punten bij spenen. Het doel is de speenperiode, die vaak moeilijk verloopt, te optimaliseren met als einddoel de prestaties en de gezondheidsstatus van het bedrijf te verbeteren. Dit alles zonder preventieve antibiotica of therapeutische zinkoxide doseringen in het voeder te gebruiken. Hiertoe wordt het PDCA-principe (Plan, Do, Check, Act) gehanteerd dat al succesvol wordt toegepast in verschillende sectoren. Het PDCA-principe vindt ook meer en meer ingang in de veehouderij, niet alleen in de melkvee-, maar ook in de varkenshouderij. Door veehouders vertrouwd te maken met deze managementtool leren ze om op regelmatige basis hun bedrijfsvoering kritisch te bekijken, werkpunten te identificeren, aan te passen en opnieuw te evalueren. Zo worden aanpassingen geleidelijk, overzichtelijk en realistisch doorgevoerd en wordt het geen onoverkomelijke lijst van werkpunten. Hierbij kunnen digitale tools, zoals de planner apps die op maat van de varkenshouder ingesteld worden, gebruikt worden.
Na uitgebreid literatuuronderzoek stelden DGZ en Inagro een speentool op die de kritische punten van de speenperiode identificeert en die gevalideerd is op bedrijven die al succesvol spenen zonder antibiotica. Deze speentool houdt niet enkel rekening met de handeling van het spenen zelf, maar ook met het uitgebreide management van de zeugen en biggen, de externe en interne bioveiligheid van het bedrijf, het voedermanagement, de drinkwaterkwaliteit en de huisvesting. Met de speentool worden de kritische werkpunten van het bedrijf geïdentificeerd. Op basis van de uitkomst van de tool wordt dan één kritisch werkpunt bepaald. Daaraan worden, in overleg met de varkenshouder, drie actiepunten gekoppeld met een deadline. Deze worden SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden) geformuleerd en vervolgens opgevolgd. Nadien wordt de uitgevoerde actie geëvalueerd en kan gekeken worden waar het volgende kritische werkpunt ligt. Door het herhalen van deze cyclus leert de veehouder zijn management kritisch te bekijken, te evalueren, aan te passen en opnieuw te evalueren. Dit principe zal onder begeleiding van de uitvoerders opgezet worden op 15 varkensbedrijven die hun speenmanagement willen verbeteren.
De doelstelling is om, op basis van de ervaringen op deze 15 varkensbedrijven, de beschikbare planner-apps te introduceren bij de varkenshouders als hulpmiddel om de algemene gezondheidsstatus van hun bedrijf te verbeteren door de kritische werkpunten aan te pakken. Deze 15 bedrijven fungeren ook als ambassadeurs voor de sector. Hun ervaringen met het PDCA-principe en de wijzigingen die zij in hun management doorvoerden, zullen een inspiratiebron voor hun collega varkenshouders zijn. Gedurende het volledige project zal frequent gecommuniceerd worden naar de volledige varkenssector op een praktische en toegankelijke manier, zowel naar de varkenshouders als naar de dierenartsen en andere erfbetreders.
Duurtijd en uitvoerders
Dit project loopt van 1 juli 2020 tot 30 juni 2022.
De uitvoerders zijn: Inagro, Diergezondheidszorg Vlaanderen, UGent Faculteit Diergeneeskunde, UGent Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen en Proef- en Vormingscentrum voor de Landbouw.