Uitvoerders
PCG, Inagro, PSKW
Korte samenvatting
Het project wil praktijken voor het verbeteren van de ergonomie in de tuinbouw demonstreren. De belangrijkste doelstelling is om beroepsrisico’s te verminderen of te voorkomen en om het algemeen welbevinden van de tuinbouwers en hun werknemers te verbeteren. Dit wordt bereikt door demonstraties van goede ergonomische praktijken op voorbeeldbedrijven en de proefcentra te geven, waarbij telers werkmethoden aanleren om op de best mogelijke manier om te gaan met ergonomische risico’s.
Projectbeschrijving
- Begindatum: 1 maart 2014
- Einddatum: 29 februari 2016
Uit evaluaties blijkt dat hoewel er inspanningen worden geleverd om de werkomstandigheden in de tuinbouw te verbeteren er toch meestal te weinig aandacht is voor de ergonomische aspecten. De nadruk ligt op de technische aspecten en mogelijkheden van een toestel. Te weinig wordt de vraag gesteld hoe de gebruiker het toestel zal moeten hanteren. Vaak wordt over het hoofd gezien dat automatisering en dus het overnemen van menselijke taken door toestellen niet altijd een daling van de fysieke belasting inhoudt. Met een hogere graad van automatisering daalden de klachten over het tillen van zware lasten. Andere klachten namen toe, zoals de ‘repetitive strain injuries’, als gevolg van herhaaldelijk uitvoeren van dezelfde, soms kleine en op zich niet inspannend lijkende bewegingen. Ook het voortdurend stilstaan kan aanleiding geven tot rugklachten.
De doelstelling van het project is drieledig:
- Een bewustmaking bij tuinbouwers over ergonomie en fysieke belasting.
- Het aanleren of demonstreren van goede ergonomische praktijken aan tuinbouwers, zodat ze die kunnen toepassen op hun bedrijf.
- Het aanleren van werkmethoden om op de best mogelijke manier om te gaan met risico’s die niet weggewerkt kunnen worden.
De focus van het project ligt op 4 teelten die een belangrijk aandeel vertegenwoordigen voor de productie binnen de tuinbouw: prei, sla, tomaten en witloof. De teelten worden verdeeld onder de 3 proefcentra die partner zijn in dit project: PCG neemt prei en sla voor zijn rekening, PSKW zal zich focussen op tomaat en Inagro ontfermt zich over de teelt van witloof. Deze teelten zijn stuk voor stuk zeer arbeidsintensieve teelten waarbij de fysieke belasting voor telers en werknemers niet onderschat mag worden. Per teelt zullen verschillende bedrijven bezocht worden met een preventie adviseur ergonomie van IDEWE, dit is de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk in België. De bezochte bedrijven zijn mogelijke voorbeeldbedrijven waar in een volgende fase de demonstatiemomenten kunnen plaatsvinden. Tijdens de bezoeken op de bedrijven worden de verschillende werktuigen en handelingen die gebruikt worden voor de specifieke teelten bekeken en beoordeeld. Nadien wordt per teelt de fysieke belasting van de verschillende handelingen in kaart gebracht en wordt door de preventie adviseur een kwalitatieve risico-analyse uitgevoerd. Hierbij wordt een oplijsting gemaakt van:
- Systemen en/of handelingen die kunnen geoptimaliseerd worden (knelpunten) en
- Goede ergonomische praktijken die reeds aanwezig zijn
De optimalisatie van systemen en/of handelingen kan gebeuren vanuit 3 invalshoeken:
- Het optimaliseren van de technische uitrusting van de werkplek (werkhoogte, reikafstand, bewegingsruimte), waarbij zowel het ontwerp als de inrichting van de werkpost van belang zijn.
- Het herbekijken van de werkorganisatie bv. het inlassen van meerdere korte pauzes
- Het leren omgaan met de risico’s die niet kunnen weggewerkt worden door vorming van de werknemers
Na het bezoek van de verschillende bedrijven en de kwalitatieve risico analyse wordt per teelt één voorbeeldbedrijf met goede ergonomische praktijken gekozen. Op elk van de vier bedrijven zal een demo-moment met voordracht plaats vinden. Er worden goede ergonomische praktijken getoond alsook werkmethoden die leren omgaan met risico’s die niet weggewerkt kunnen worden.
Op elk proefcentrum voert de preventieadviseur ergonomie een audit uit. De focus zal niet op één teelt liggen maar er zal zo ruim mogelijk gekeken worden naar verschillende teelten. Op de proefcentra worden een demonstratiemomenten georganiseerd en tijdens opendagen, proefveldbezoeken en studie-avonden krijgt het thema ergonomie extra aandacht besteed.
Als laatste wordt er gefocust op de constructeurs van machines. Ze krijgen een opleiding en informatie over hoe ze rekening moeten houden met ergonomie bij het ontwerp van een machine. De 4 belangrijke stappen hierin zijn: de beste houding voor het uitvoeren van een taak, de ideale werkhoogte, de maximale reikwijdte en de tilprincipes.