Belgische visserij zette afgelopen jaren grote stappen richting innovatie en duurzaamheid, en da’s goed nieuws voor het mariene ecosysteem

De jongste jaren heeft de Belgische visserijsector grote stappen gezet richting een meer innovatieve en duurzame visserij. Zo zijn al 38 van de 59 actieve Belgische vaartuigen uitgerust met het dataplatform VISTools, waardoor precisievisserij mogelijk is en het mariene ecosysteem minder schade ondervindt. De meest aangevoerde vissoorten zijn tong, schol, inktvis, rog en garnalen. Bij schol is wel een sterke dalende trend zichtbaar. Dat blijkt uit het tweejaarlijkse Visserijrapport van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

De Belgische visserijsector: klein, maar divers

De belangrijkste visgrond voor de Belgische vloot in 2022 was het Oostelijk Kanaal, met een aandeel van 28% van de aanvoer in binnen- en buitenlandse havens, gevolgd door de Centrale Noordzee met 18%, Zuidoost Ierland met 15%, de Zuidelijke Noordzee met 13%, de Ierse Zee en Bristol-Kanaal, beide met 8%, en het Westelijk Kanaal met 7%. De totale aanvoer van vis was in 2022 gestegen met 1,5% ten opzichte van 2021 tot 16.932 ton. Van deze aanvoer gaat 79% naar de binnenlandse havens, 21% naar de buitenlandse havens, waarvan de Nederlandse de belangrijkste blijven.

De Belgische visserij wordt getypeerd door de gemengde visserij, meer bepaald de platvisvisserij. In de top 5 van aangevoerde vissoorten staan voor 2022 tong, schol, inktvis, rog en garnalen. Bij schol is er een sterk dalende trend zichtbaar sinds 2016, tegenover een verdubbeling van de aanvoer van inktvis en garnaal.

De Belgische aquacultuursector is klein maar divers, waarvan de meerderheid ambachtelijke forelproducenten in Wallonië zijn. De in Vlaanderen geproduceerde soorten zijn zoetwaterkabeljauw, forel, snoekbaars, gamba’s, kaviaar, oesters en mosselen. De totale tewerkstelling in België in de aquacultuursector wordt op 140 personen geschat in 2022.

Op EU-niveau wordt de totale aquatische productie uit de visserij en aquacultuur in 2020 op bijna 5 miljoen ton geschat, wat slechts een 3% van het geschatte wereldwijde volume is. De vraag naar aquatische productie is echter meer dan dubbel, meer dan 10 miljoen ton in 2020. De EU importeert daardoor ongeveer 70% van de totale beschikbare hoeveelheid.

Data delen via VISTools: uniek in de wereld

Real time en automatisch stromen data van het schip (locatie, snelheid, brandstofverbruik, vangsten, vismaten en -soorten) door naar schippersdashboard, de reder en de wetenschapper. Het startte zes jaar geleden als het idee van visser Pedro Rappé, maar eind 2023 is al meer dan de helft van de Belgische vaartuigen uitgerust met het dataplatform VISTools. Het platform biedt heel wat voordelen: de schipper doet aan precisievisserij, ziet hoe hij energiezuiniger kan varen en welke gevoelige visgronden hij best kan vermijden, wat voor minder bodemberoering zorgt en dus beter is voor het mariene ecosysteem. Voor de wetenschapper kunnen de actuele vangstdata het inschattingssysteem van de vispopulaties, die de basis vormen voor de jaarlijkse toekenning van visquota, verder verfijnen.

Vangstvoorspellingssoftware in zicht

In de toekomst kunnen artificiële intelligentie en automatische verwerking van camerabeelden een verbeterd inzicht verschaffen rond de vangstsamenstelling aan boord en de wetenschappelijke dataverzameling rond visserij. Ook voor de veilingen biedt deze artificiële intelligentie veel potentieel.

‘Visserij verduurzaamt’-erkenning nu zichtbaar voor consument

De Belgische visserijsector heeft de laatste jaren acties ondernomen om haar inspanningen inzake verduurzaming sterker in de kijker te zetten en de consument hierover te informeren, met name door de ontwikkeling van de ‘Visserij Verduurzaamt-erkenning’. Deze erkenning is gebaseerd op een objectieve en wetenschappelijk onderbouwde tool die de verduurzaming van de visserijactiviteiten kan meten en zichtbaar maken. Sinds juni 2018 is de erkenning zichtbaar op de veilklok van Belgische veilingen en sinds kort

vinden we dit ook terug bij de verkoop van vissen in afzetkanalen voor de eindconsument.

Uitdagingen voor de visserijsector de volgende jaren

De Belgische visserijsector werd de afgelopen jaren al geconfronteerd met verschillende crisissen, zoals de brexit en de coronapandemie. De storm is echter nog niet gaan liggen. Als gevolg van de brexit zal vanaf 2026 elk jaar opnieuw met het Verenigd Koninkrijk onderhandeld moeten worden over de vangstquota. De vaak tegengestelde belangen aan de onderhandelingstafel zullen ongetwijfeld voor harde onderhandelingen zorgen.

Verder merken de Belgische vissers nu al de gevolgen van de klimaatverandering. Daarnaast is er ook de snelle expansie van de blauwe economie (energieproductie, windmolenparken) en de versterkte vernieuwing van de Mariene Ruimtelijke Planning. Hierdoor komt er voor de visserij steeds minder ruimte beschikbaar waar het economisch en ecologisch gunstig is om te vissen.