De groei van biologische landbouw hapert in 2023
De evolutie van de biolandbouw in 2023 bevestigt de haperende groei die in 2022 werd ingezet. Eind 2023 stonden er in Vlaanderen 636 landbouwbedrijven onder controle voor biologische productie. Dat is een stijging met 1,6% ten opzichte van 2022, maar het op één na laagste groeipercentage in 15 jaar. De totale biologische oppervlakte blijft nagenoeg gelijk (9.984 hectare) en het aandeel van het omschakelingsareaal loopt terug van 16% naar 13%. Het aantal biolandbouwers met dierlijke productie daalt voor het tweede jaar op rij en ook de biologische veestapel tekent opnieuw een negatieve groei op (-7%). Dat blijkt uit het Biorapport 2023 dat het Agentschap Landbouw en Zeevisserij publiceert naar aanleiding van de EU Organic Day op 23 september. Die dag zal ook VLAM de bioVLAM 2024 uitreiken aan de meest gepassioneerde en innovatieve bio-ondernemer.
Eind 2023 stonden er in Vlaanderen 636 landbouwbedrijven onder controle voor biologische productie. Dat is een stijging met 1,6% ten opzichte van 2022, maar het op een na laagste groeipercentage in 15 jaar. Volgens de landbouwtelling van 2023 (Statbel) blijkt dat de bioboeren nu 2,9% uitmaken van het totale aantal landbouwbedrijven in Vlaanderen. Er waren 45 nieuwe aanmeldingen in 2023, terwijl 37 landbouwers hun bioproductie datzelfde jaar hebben stopgezet.
De totale biologische oppervlakte in Vlaanderen bedroeg 9.984 hectare, wat quasi status quo is in verhouding tot het voorgaande jaar. De groeivertraging die in 2022 aanvang nam, zet zich dus door. 87% van de bio-oppervlakte is volledig biologisch, de rest is areaal in omschakeling naar bio. Het aandeel van het omschakelingsareaal loopt dus terug van 16% in 2022 naar 13% in 2023. Net als in de voorgaande jaren maakt het bioareaal 1,6% uit van het totale Vlaamse landbouwareaal. Op provinciaal niveau vinden we grootste bioarealen in West- en Oost-Vlaanderen: samen vertegenwoordigen deze provincies ruim 46% van de totale biologisch oppervlakte in Vlaanderen. Limburg is echter de provincie met het hoogste bioaandeel (2%) tot het totale landbouwareaal. Net als in het voorgaande jaar winnen akkerbouwteelten (excl. aardappelen) aan belang (+9%). Zij maken nu ongeveer 19% uit van de Vlaamse bio-oppervlakte. Er is wel een areaalverlies bij voedergewassen en groenbedekkers.
164 van de 636 Vlaamse biolandbouwers hadden dieren op het bedrijf die onder biocontrole staan. Dat zijn er 6% minder dan in 2022. Net als in 2022 valt vooral de negatieve evolutie op bij de bedrijven die zich richten op de biologische pluimveehouderij. Hun aantal is teruggevallen tot het niveau van 2019. Het aantal biologische varkens- en schapenhouderijen lijkt te stabiliseren in vergelijking met 2022. Bij de biologische rundveehouders zien we een lichte achteruitgang. De daling van het aantal dieren die als bio geregistreerd zijn, geldt voor de meeste sectoren binnen de veeteelt. De totale biologische veestapel in Vlaanderen krimpt in 2023 met 7% tot 654.942 stuks.
De totale overheidssteun specifiek gericht op de biosector steeg in 2023 naar 7,2 miljoen euro, wat het hoogste bedrag is van de voorbije jaren. De helft van de overheidsuitgaven specifiek voor de biosector ging naar de stimulering van de biologische productie (VLIF-steun voor biolandbouw, omschakeling of toepassing biologische productiemethode, …) . Op de tweede plaats vinden we de steun voor onderzoek en kennisopbouw met een aandeel van 40%.
In 2023 namen de overheidsuitgaven voor biohectaresteun met 3% toe tot 1,9 miljoen euro (1,85 miljoen euro in 2022). Deze biohectaresteun werd uitbetaald aan 563 landbouwers voor een totaal van 8.646 subsidiabele hectare.
Biobestedingen stijgen in 2023 wel door voedselinflatie
De voedselinflatie stuwde in 2023 de totale voedings- en huishoudbestedingen alsook de biobestedingen de hoogte in. De biobestedingen in Vlaanderen zijn uitgestegen tot boven het half miljard euro door de inflatie en een stijgende aankoopfrequentie. Het waren vooral de heavy biokopers die vorig jaar frequenter kochten. De biomarkt in Vlaanderen lijkt dus in 2023 een inhaalbeweging te maken na een stagnatie in 2022. Het aandeel van de bioproducten in de totale voedings- en huishoudbestedingen in Vlaanderen bedroeg vorig jaar 2,9%. De eerste resultaten van 2024 bevestigen deze relance. In de periode april-juli 2024 stegen de biobestedingen met 4% tegenover dezelfde periode in 2023 en het bio-aandeel in Vlaanderen bedraagt nu 3,3%.
Een bevraging van VLAM in augustus 2024 bij 1.000 respondenten legde de zeven motivatoren bloot die de Vlaamse consument aanzet om bioproducten te kopen. De motivatoren die het vaakst genoemd worden door Vlamingen die minstens één keer per jaar bio kopen, zijn in afnemend belang: gezondheid (door 35% genoemd); smaak en kwaliteit (18%); beschikbaarheid en prijs (16%); milieu en duurzaamheid (14%), lokale en seizoensgebonden producten (7%); zekerheid en vertrouwen (4%); en dierenwelzijn (2%).
Om de inspanningen van Vlaamse bioproducenten op gebied van innovatie, duurzaamheid en ondernemerschap in de verf te zetten, reikt VLAM jaarlijks de BioVLAM uit. De uitreiking vindt dit jaar plaats op 23 september.
Het Biorapport 2023 is beschikbaar op www.vlaanderen.be/landbouwcijfers