Ontsmetten van water

Op deze pagina:

• Verschillende ontsmettingstechnieken
• Aandachtspunten bij het ontsmetten van water

Opgevangen hemelwater voldoet vaak niet aan de kwaliteitsnormen om het meteen te gebruiken als drinkwater. Om de kwaliteit van het hemelwater te kennen, doet u er goed aan eerst de nodige analyses te laten uitvoeren. De resultaten kunnen van bedrijf tot bedrijf variëren, en ook in de tijd zijn de resultaten niet altijd constant. Het opgevangen hemelwater is in de meeste gevallen afkomstig van de daken van de stallen, en kan op die manier gemakkelijk besmet geraken via stof uit de stal dat op het dak terechtkomt.

Verschillende ontsmettingstechnieken

Er zijn verschillende ontsmettingsmiddelen op de markt, gaande van het (goedkope) bleekwater tot de duurdere commerciële mengsels of toestellen. Alle technieken hebben hun voor- en nadelen. Hieronder vindt u een lijst met een aantal van die producten/technieken en hun (theoretische) voor- en nadelen.

De webtool www.watertool.be, ontwikkeld door inagro, helpt u bij de keuze van de meest geschikte waterbehandeling. Aan de hand van een wateranalyse kunt u kijken welke behandelingstechniek(en) er nodig zijn. U vindt ook meer informatie terug over de verschillende parameters en technieken.

Bij het gebruik van chemische ontsmettingsmiddelen moet u er op letten dat het ontsmettingsmiddel is uitgewerkt wanneer het drinkwater toegediend wordt aan de dieren.

Op het Proefbedrijf Pluimveehouderij werd onderzoek gedaan naar verschillende ontsmettingstechnieken:

Verhitten

Bij ontsmetting door verhitting zijn twee aspecten belangrijk, de temperatuur en de duur van de behandeling. Door het water te verhitten wordt het DNA van de aanwezige micro-organismen vernietigd. Bacteriën laten zich gemakkelijker vernietigen dan virussen. Een analyse kan bepalen welke behandeling het meest effectief zal zijn. Als er geen virussen aanwezig zijn volstaat het om het water gedurende 2 minuten te verwarmen tot 60°C, als er wel virussen aanwezig zijn moet het water gedurende 30 seconden verhit worden tot 95°C, of gedurende 2 minuten op 85°C. Het water kan op verschillende manieren worden verhit, ofwel via directe verwarming (bijvoorbeeld door een boiler) ofwel via een warmtewisselaar. Bij die laatste techniek is een goede voorfiltratie belangrijk om te vermijden dat de warmtewisselaar verstopt raakt.

Deze techniek levert geen na-ontsmetting in de leidingen op. Zeker op pluimvee- en varkensbedrijven is beperkt chemisch na-ontsmetten aanbevolen.

UV-Filtratie

Ook deze techniek zorgt ervoor dat het DNA van de micro-organismen wordt aangetast, zodat die organismen afsterven. Tussen het opvang- en het afnamepunt wordt een uv-filter geplaatst. De werking van deze filter wordt mee bepaald door de dosis uv-licht (intensiteit en tijd) die door het water gaat, en door de transmissie (helderheid) van het water. Een voorfiltratie (bv. een zeefbocht) kan het meeste materiaal al uit het water halen zodanig dat de filter met een lager stroomverbruik kan werken. Om een goede afdoding van schimmels en bacteriën te krijgen, volstaat een intensiteit van 100 mJ/cm². Afdoden van virussen vraagt een intensiteit van 250 mJ/cm². De installatie bestaat uit een lamp omgeven door een kwartsbuis. Als uv-bron kan een uv-lamp met hoge- of lagedrukkwiklamp worden toegepast. De kwartsbuis moet regelmatig gereinigd worden om een goede werking te blijven garanderen.

Deze techniek levert geen na-ontsmetting in de leidingen op. Zeker op pluimvee- en varkensbedrijven is beperkt chemisch na-ontsmetten aanbevolen.

Chloorontsmetting

Chloorontsmetting is effectief tegen bacteriën en veel virussen. Een positief neveneffect is dat chloor de geuren uit hemelwater kan halen. Als bron van chloor wordt gebruik gemaakt van chloorgas of chloor onder de vorm van natrium- of calciumhypochloriet. Natriumhypochloriet is beter bekend als bleekwater, waarin dit middel in een 5% oplossing voorkomt. Om een goede werking van het chloor te krijgen is het belangrijk dat het hemelwater vooraf ontdaan is van de meeste organische stoffen. Zo niet gaat chloor hier sterk mee reageren en blijft er te weinig actieve stof over om het water effectief te ontsmetten.

Een effectieve bacteriële ontsmetting vindt plaats bij een contact tussen chloor en besmet water dat minstens 20 minuten duurt, bij een concentratie van 2 à 3 ppm. In de drinkers zelf mag de concentratie nog ten hoogste 0,5 ppm bedragen. Een meting naar de graad van de bacteriële besmetting moet de concentratie van het chloor kunnen bepalen. Hoe groter de vervuiling, hoe groter de concentratie chloor die toegevoegd moet worden.

Aandachtspunten bij ontsmetten van water

De keuze van de zuiverings- en/of ontsmettingstechniek en de dosering van eventuele ontsmettingsproducten hangt af van de infectiedruk in het water. Hoe hoger die besmettingsdruk in het begin, hoe groter de restdruk nadat er een product werd toegediend. Alle commerciële producten op basis van chemische ontsmetting kunnen er voor zorgen dat de bacteriologische druk in de stal onder controle gehouden wordt mits aangepaste en correcte toepassing en dosering.

Omdat een biofilm in de leidingen heel wat ‘product’ kan consumeren, is het belangrijk dat er bij leegstand voldoende aandacht gaat naar de grondige reiniging van de leidingen.

Knelpunten zoals een doseerpomp die niet goed is ingesteld, de productvoorraad die op is, de redox (verschil reductie tegenover oxidatie) die niet ideaal is, kunnen leiden tot een minder goede ontsmetting. Elk leidingensysteem heeft specifieke concentraties aan producten nodig. Laat de nodige instructies opstellen door de vakman en leef deze ook goed na. Pas dan bent u zeker dat u waar krijgt voor uw geld.

Een goede filtering vooraleer het ontsmettingsmiddel gedoseerd wordt, zorgt ervoor dat er minder hinder is door zwevende deeltjes in het water. Anders kunnen zwevende deeltjes zich in de leidingen afzetten en zo een voedingsbodem vormen voor een biofilm.