Zuinig omspringen met water en water besparen in de varkenshouderij

Op deze pagina:

• Hoe begin ik er aan?
• Hoe kan ik verspilling van drinkwater voorkomen?
• Hoe kan ik besparen op reinigingswater?
• Welke kostenbesparing kan ik realiseren door verspilling van water te voorkomen?

Hoe begin ik er aan?

Een wateraudit geeft u als varkenshouder inzicht in de waterstromen en het toont de alternatieve mogelijkheden. Door het in kaart brengen van de waterstromen op een bedrijf kunt u zien waar op een onnuttige manier (teveel) water verbruikt wordt. Kleine ingrepen of wijzigingen in het management kunnen soms leiden tot een belangrijke kostenbesparing.

Hoe kan ik verspilling van drinkwater voorkomen?

Voldoende goed drinkwater is een absolute noodzaak voor het welzijn en de prestaties van varkens. Besparen op drinkwater is dus absoluut niet mogelijk. Het is een wettelijke verplichting om de dieren op elk moment  voldoende water ter beschikking te stellen.

U kunt wel onnodige verliezen van drinkwater vermijden door:

• lekkende nippels of gebarsten leidingen meteen te herstellen;
• de hoogte van de drinkpunten in te stellen;
• bijtnippels te vervangen door een brijbak met druknippel;
• een antimorsdrinkbak of een drinkbak met vlottersysteem te voorzien;
• het debiet van de drinknippels aan te passen aan de diercategorie;
• gebruik te maken van brijvoederbakken;
• gebruik te maken van vloeibare bijproducten;
• het voorkomen van stereotiep gedrag;
• een goede klimaatregeling.

Gebarsten leidingen en lekkende drinknippels moeten steeds onmiddellijk hersteld worden. Een regelmatige controle van de drinkwaterinstallaties is dus nodig.

De hoogte van de drinkbakjes of drinknippels moet afgesteld zijn op de grootte van de dieren. Drinken vanuit een ongemakkelijke houding leidt tot vermorsen van water.

Brijvoederbakken, dit zijn droogvoederbakken met daarin een druknippel, leiden tot minder morsen.

Antimorsdrinkbakken hebben een grote drinkschaal en een drukventiel dat niet centraal maar zijdelings staat. Hierdoor voorkomt u morsen.

Door middel van een drukregelaar kan het debiet aangepast worden aan de diercategorie. Een te hoog debiet voor jonge dieren geeft verspilling van water. Een te laag debiet voor oudere dieren leidt tot een verminderde wateropname en dus verminderde prestaties. Bij sommige drinknippels is het debiet rechtstreeks instelbaar. Het benodigde debiet per diercategorie is weergegeven in onderstaande tabel.

Bron: Elke druppel water telt - varkenshouderij (VMM, uitgave 2004)

Soms vertonen varkens stereotiep gedrag en gaan ze zonder echt te drinken op de drinknippels bijten. Zeugen in (kraam-)hokken vertonen nogal eens dergelijk  gedrag. Gepast afleidingsmateriaal aanbrengen kan hier een oplossing zijn.

Via een brijvoerinstallatie voor vloeibare bijproducten krijgen de dieren het overgrote deel aan drinkwater via het voer aangeleverd. Overschakelen op deze bijproducten levert een grote waterbesparing op bedrijfsniveau, hoewel nog steeds een aparte drinkwatervoorziening verplicht is. Deze drinknippels worden best boven de brijvoerbaken geplaatst zodat eventueel gemorst water opgevangen en verbruikt wordt.

Hoe kan ik besparen op reinigingswater?

Behalve drinkwater wordt op varkensbedrijven ook nog een belangrijke hoeveelheid water verbruikt voor de reiniging van de stallen. Ook hier kunt u vaak water besparen. Net zoals bij drinkwaterbesparing zal het gebruik van minder reinigingswater leiden tot minder volume mest en dus lagere kosten voor mestopslag en -verwerking.

In de brochure Water, elke druppel telt geeft VMM volgende vijf tips om water te besparen bij de reiniging van varkensstallen.

• Zorg voor een goede afstelling van de hogedrukreiniger. Ideaal is een debiet van 20 l/min en een druk van 60 atm.
• Met een borstel kunt u al heel wat vuil wegvegen. Wat achterblijft, kunt u daarna met minder water wegspoelen.
• Kies voor een stal met weinig hoekjes en gebruik onderhoudsvriendelijke stalwanden. Die kunt u gemakkelijker en met minder water reinigen.
• Laat het reinigingswater eerst inweken. Op die manier kunt u nadien het vuil gemakkelijker en met minder water verwijderen.
• Zorg voor een mestspleet tegen de wanden van 10 cm bij vleesvarkens en van 5 cm bij biggen om het vuil gemakkelijk in de mestkelder terecht te laten komen.

Welke kostenbesparing kan ik realiseren door verspilling van water te voorkomen?

Minder drinkwater verspillen is niet alleen belangrijk om de waterfactuur binnen de perken te houden. Ook de kosten voor mestopslag en mestverwerking worden er sterk door gedrukt. Gemorst water of reinigingswater komen immers in de mestkelder terecht. 1 m³ leidingwater kost 2 à 3 euro, bestaande uit de productie- en distributiekost en een saneringsbijdrage (2011). De verwerking van 1 m³ (water in) mest kost ongeveer 20 euro.

De mogelijke kostenbesparing op de mesthoeveelheid ten gevolge van waterbesparing kunt u berekenen aan de hand van de rekentool (2007) op de website van Boeren op een Kruispunt.

Een voorbeeld met deze rekentool leert ons dat de kostenbesparing aanzienlijk kan zijn, maar vooral dat de kostenbesparing voor mestopslag en -verwerking een veelvoud kan zijn van de kostprijs van het bespaarde water.

Onderstaande tabel toont de gemiddelde waterbehoefte volgens diercategorie. Met deze tabel kunt u nagaan of er op uw bedrijf teveel drinkwater wordt verbruikt.

Bron: Code of recommandations for the welfare of livestock - Pigs, DEFRA 2003