Op deze pagina:
- Welke waterbronnen kan ik op mijn bedrijf inzetten als alternatief voor leidingwater of diep grondwater?
- Waarop moet ik letten bij het gebruik van hemelwater als drinkwater voor pluimvee?
- Waarop moet ik letten bij het gebruik van hemelwater als reinigingswater op mijn pluimveebedrijf?
- Waarop moet ik letten bij het gebruik van open putwater of oppervlaktewater op mijn bedrijf?
- Waarop moet ik letten bij het gebruik van ondiep grondwater op mijn bedrijf?
Welke waterbronnen kan ik op mijn bedrijf inzetten als alternatief voor leidingwater of diep grondwater?
Rationeel watergebruik is niet enkel een kwestie van water besparen door verspilling te voorkomen, maar het is ook een kwestie van het juiste water te gebruiken voor de juiste toepassing.
Leidingwater is vrij duur en oppompen van diep grondwater wordt steeds moeilijker vergund omdat een overmatig gebruik van diep grondwater tot uitputting van de watertafels leidt. Daarom doet u er als pluimveehouder goed aan op zoek te gaan naar alternatieve waterbronnen.
In het kader van duurzaam watergebruik zijn hemelwater, oppervlaktewater en ondiep grondwater inzetbaar als meer duurzame waterbronnen (bron: Mira-T achtergronddocument landbouw, 2007; Best Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector, VITO 2006).
Bij het gebruik van alternatieve waterbronnen is de nodige opslagvoorziening vereist.
De inzetbaarheid van die alternatieve waterbronnen is afhankelijk van de beschikbaarheid ervan in uw omgeving, maar ook van de vereiste kwaliteit van het water per toepassing.
De kwaliteit van het gebruikte water moet voldoen aan de normen opgelegd in de lastenboeken voor pluimveehouders. Dit zullen vooral de normen zijn zoals opgelegd door Belplume. Voor een gesloten systeem betekent dit concreet dat het drinkwater, afkomstig uit een eigen bron (putwater, oppervlaktewater …) onderworpen is aan een biologisch en een chemisch onderzoek.
U neemt hiervoor per bron een staal aan het einde van de leiding van één stal. Bij een open systeem moet u voor het drinkwater een biologisch onderzoek laten uitvoeren per bron en voor elke stal op het einde van de leiding en een chemisch onderzoek per bron. Eigen water dat gebruikt wordt als reinigingswater moet een biologisch onderzoek ondergaan, en bij een slecht resultaat moeten er hygiënogrammen genomen worden.
Hemelwater (opgeslagen in een gesloten opvang of een open put) en oppervlaktewater kunnen mogelijk in aanmerking komen. Dit zou kunnen gebruikt worden voor verschillende toepassingen:
- reinigen van machines;
- reinigen van de stallen;
- het drinken voor de kippen, mits extra ontsmetting.
Alternatieve waterbronnen worden vaak gekenmerkt door een verhoogde bacteriologische belasting, zeker in de zomer. Een goede opvolging van de waterkwaliteit is aangewezen. Bij een verhoogde besmettingsgraad kan een behandeling van het water, zoals ontsmetten, noodzakelijk zijn.
De webtool www.watertool.be, ontwikkeld door inagro, helpt u bij de keuze van de meest geschikte waterbehandeling. Aan de hand van een wateranalyse kunt u kijken welke behandelingstechniek(en) er nodig zijn. U vindt ook meer informatie terug over de verschillende parameters en de technieken.
Volgende tabel geeft het verband tussen de alternatieve waterbronnen en de inzetbaarheid ervan vanuit milieutechnisch en ecologische oogpunt voor toepassingen in de pluimveehouderij, volgens de huidige stand van zaken met betrekking tot onderzoek en praktijkervaring.
|
Processtap |
(ondiep) grondwater |
hemelwater |
oppervlakte-water |
recuperatiewater |
|---|---|---|---|---|
|
drinkwater |
J/Nb |
J/Nb,c |
N |
N |
|
reinigingswater voor stallen |
J |
J/Nb |
N |
N |
|
reinigingswater machines |
N |
J |
J |
Jd |
|
spoelwater ontijzering en ontkalking |
J |
J |
N |
N |
Bron: Best Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector, VITO 2006 en praktijkervaring van de dienst landbouw van de provincie Oost-Vlaanderen 2011a
- ‘J’ betekent dat de waterbron kan worden ingezet in de overeenkomstige processtap. ’N’ betekent dat de waterbron vanuit milieutechnisch en ecologisch oogpunt niet kan worden ingezet voor de overeenkomstige stap.
- Voor zover toegelaten door de geldende kwaliteitseisen en voldaan aan de kwaliteitsnormen
- Bijkomend onderzoek vereist
- Indien voorhanden: bijvoorbeeld effluent van een percolatierietveld van de woning
Waarop moet ik letten bij het gebruik van hemelwater als drinkwater voor pluimvee?
In theorie kan van alle water uiteindelijk water van drinkbare kwaliteit worden gemaakt. Of dit ook aan een aanvaardbare kostprijs kan gebeuren hangt af van de uitgangskwaliteit.
Bij het inzetten van hemelwater als drinkwater voor pluimvee is het aangewezen om regelmatig de kwaliteit van het hemelwater op drinkbaarheid te laten analyseren. Staalnames kunnen bevestigen of ontkennen of het opgevangen hemelwater voldoet aan de drinkwaternormen voor pluimvee en dus bruikbaar is. De resultaten van de analyses bieden een antwoord op de vraag of het water een ontsmettingsbehandeling nodig heeft.
Het gebruik van hemelwater als drinkwater voor pluimvee is vandaag geen evidentie en vraagt nog bijkomend onderzoek.
Een te lange stockage van het hemelwater kan leiden tot een verhoogd risico op nitrietvergiftiging. Een te lange stilstand van het opgevangen water moet dus vermeden worden.
Een bacteriologische belasting van het hemelwater kan een aanleiding zijn voor besmetting in de leidingen.
Om de kwaliteit van het water te verzekeren is in de praktijk een vorm van ontsmetting noodzakelijk.
Waarop moet ik letten bij het gebruik van hemelwater als reinigingswater op mijn pluimveebedrijf?
Uit proeven uitgevoerd door het Proefbedrijf Pluimveehouderij in Geel, blijkt dat hemelwater kan gebruikt worden om de (vleeskuikens)stallen te reinigen zonder de hygiënestatus van de stallen aan te tasten (zie brochure Regenwaterrecuperatie in de pluimveehouderij, Proefbedrijf Pluimveehouderij - Geel, 2009). Toch wordt duidelijk gesteld dat de ervaring met het gebruik van hemelwater als reinigingswater, beperkt is. Bij eventuele verhoogde ziektedruk is het aangewezen te kijken of er een eventueel verband bestaat met het gebruik van hemelwater.
Een belangrijk element bij het gebruik van hemelwater is de opvang. Op een vleeskuikenbedrijf wordt de stal na elke ronde grondig gereinigd. Dit betekent dat er op korte tijd veel water ter beschikking moet zijn, terwijl er tijdens de rondes nauwelijks gebruik van wordt gemaakt. De opvangcapaciteit kunt u, als de wettelijke norm voor opvang van hemelwater niet volstaat, berekenen in functie van dit piekverbruik.
Waarop moet ik letten bij het gebruik van open putwater of oppervlaktewater op mijn bedrijf?
Een open put kan gevoed worden door grondwater dat op natuurlijke wijze in de open put terecht komt. Verder kan deze open put ook aangevuld worden met hemelwater rechtstreeks afkomstig van daken, afspoelend water van percelen en verharding, drainagewater …
Let wel: hemelwater opgevangen in een open put wordt door de wetgever als een grondwaterwinning beschouwd. Hiervoor heeft u een vergunning nodig en het opgepompte debiet moet door een teller gemeten worden. Bij de wateraangifte aan de Vlaamse Milieumaatschappij mag evenwel 800 l/m² verharding die afstroomt naar de open put afgetrokken worden van de gemeten hoeveelheid. Op die manier hoeft u dan ook geen grondwaterheffing te betalen op dat gedeelte hemelwater dat opgevangen wordt in de open put.
De kwaliteit van het water in een open put wordt mee bepaald door omgevingsfactoren zoals run-off, aanvoer van organische stof … Vaak voorkomende normoverschrijdingen zijn zwevende stoffen, nitraat- en nitrietdruk en een bacteriologische belasting.
Een bedrijfsspecifieke wateranalyse van het open putwater geeft u zicht op de waterkwaliteit.
Als u start met water dat al aanwezig is in een open put of dat gepompt is uit oppervlaktewater, doet u er goed aan om eerst de zwevende delen uit het water te verwijderen. Hiervoor kunt u onder meer een multimediafilter gebruiken (bv. snelle zandfilter of beadfilter).
Als u oppervlaktewater uit waterlopen capteert, moet u steeds nagaan of u hier eerst een vergunning voor nodig heeft.
De kwaliteit van oppervlaktewater is afhankelijk van diverse factoren. Verontreiniging door derden (woonkernen, afvalwaterlozingen door bedrijven …), kwel van zeewater, slib … zijn mogelijke risicofactoren. Het is belangrijk dat u uw sloot of waterloop waaruit u water wil gebruiken kent en weet of die verhoogde risico’s heeft. De resultaten van de metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) op oppervlaktewater kunnen een eerste idee geven over de stabiliteit van de waterkwaliteit en vindt u terug op www.vmm.be/geoview.
Waarop moet ik letten bij het gebruik van ondiep grondwater op mijn bedrijf?
Ondiep grondwater kan gekenmerkt worden door belastingen zoals:
- ijzerdruk;
- hardheid;
- zoutdruk (vnl. rond kustpolders);
- ammoniumdruk (bv. op verschillende plaatsen in de Westhoek).
Afzettingen van calcium, ijzer of mangaan kunnen leiden tot een lagere wateropbrengst van de nippels. Problemen met calcium of ijzer kunnen succesvol vermeden worden door het ontijzeren of ontharden van het water met op de markt beschikbare systemen.
Om een inschatting te kunnen maken van de waterkwaliteit ter hoogte van uw bedrijf kan een oriënterende wateranalyse richtinggevend zijn. Daarnaast volgt de Vlaamse overheid de kwaliteit van grondwater op verschillende locaties in Vlaanderen op. Die analyseresultaten kunt u consulteren op https://dov.vlaanderen.be.