Nachtvorstberegening

Op deze pagina:

Waarom kan ik nachtvorstberegening in de fruitteelt inzetten om schade door nachtvorst te voorkomen?

Een gebruikte methode in de fruitteelt is het beregenen van de bomen gedurende de lentenachtvorst. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een fysische eigenschap van water. Bij de vorming van ijs komt er warmte vrij (80 kcal/l) en zolang er voldoende water aanwezig is om te bevriezen blijft de temperatuur op nul graden. Bevriezend water of smeltijs heeft altijd een temperatuur van 0°C en blijft 0°C net zolang er water én ijs is.

Als we bij nachtvorst het gewas nat houden, dan komen de bloesems in een pakketje van bevriezend water of smeltijs te zitten. Zolang er nieuw water wordt aangevoerd kan de temperatuur van het ijs niet dalen onder 0°C en zullen bijgevolg de bloesems niet bevriezen. Het is dus belangrijk om het gewas voortdurend nat te houden.

Hoeveel water is er nodig tijdens de nachtvorstberegening?

Proefondervindelijk is aangetoond dat voor een nachtvorst van -5°C in een fruitboomgaard ongeveer 30 m³ water per uur per ha nodig is. Deze hoeveelheid water is afhankelijk van de weersomstandigheden, de luchtvochtigheid en hoe snel de temperatuur daalt. Bij het snel dalen van de temperatuur moet het debiet verhoogd worden om de temperatuursval te compenseren.

Hoe bepaal ik het tijdstip om de nachtvorstberegening te starten?

Om efficiënter met water om te gaan, kan een temperatuursalarm aangewezen zijn. De instelling van het alarm is afhankelijk van het fenologisch stadium van het pitfruit. In richttabellen (nachtvorsttabel) kunt u de kritische temperatuur voor de start van de beregening in functie van de fenologie aflezen. De meest correcte temperatuur wordt bepaald aan de hand van een natte bolthermometer. Deze geeft de temperatuur van de bloemen juister weer.

Natte bolthermometer

natte bolthermometer
Bron: pcfruit vzw – DAT - CdS

Een natte bolthermometer heeft een katoenen kousje rond de kwikbol dat in een waterbakje is gedrenkt.

Vorstschade aan de bloem

Vorstschade aan de bloem

Bron: pcfruit vzw – DAT - CdS

Hoe bepaal ik het juiste tijdstip om de nachtvorstberegening op te starten in functie van de omgevingsfactoren?

Om efficiënt om te gaan met het beschikbare water moeten de omgevingsfactoren goed in kaart gebracht worden. Verschillende omgevingsfactoren zoals bodemtype, bodemvochtigheid, voorafgaande dagtemperaturen, weersomstandigheden … zijn van belang.

Bij droge grond is het aangewezen om tijdens de dag de grond eerst nat te maken. Vochtige grond heeft een hoger warmteabsorberend vermogen en een hogere warmteopslagcapaciteit. Als de bodem voldoende warmte heeft opgeslagen overdag, wordt die warmte ’s nachts vrijgegeven. Hierdoor zal de luchttemperatuur trager dalen waardoor het bereiken van de kritische temperatuur wordt uitgesteld en er dus pas later gestart moet worden met beregening.

Het poetsen van de zwartstroken en het kort maaien van het gras resulteren in een grotere warmteabsorptie overdag.

Bij groeizaam weer voor de vorst is er meer water in de cellen van de bloemen, dit water zal dan ook sneller bevriezen. Bij het begin van de beregening daalt de temperatuur nog iets. Het is dus aangewezen om tijdig te starten met beregenen om schilschade te voorkomen.

Welke beregeningssystemen kunnen leiden tot een reductie in watergebruik?

De conventionele sproeiers zijn erg succesvol bij nachtvorstbestrijding. Ze verbruiken echter veel water en er is een risico van wateroverlast op het perceel.

U kunt veel water besparen door het gebruik van minisproeiers die enkel de bomenrijen beregenen. Terwijl met het conventionele systeem met grote sproeiers een waterverbruik van 30 m³ per uur per ha opgemeten wordt, kan dit verlaagd worden naar een verbruik van 12 m³ per uur per ha door een doelgericht minisproeiersysteem te gebruiken. Een nadeel bij het gebruik van deze minisproeiers is dat de werking meestal onvoldoende is bij lage temperaturen.

Conventionele beregeningssproeier (midden) en minisproeier (links en rechts)

Conventionele beregeningssproeier en minisproeier  

Deze beregeningsinstallatie kan in de zomer ook gebruikt worden voor de fysisch-mechanische bestrijding van de honingdauw bij een aantasting door perenbladvlo (Psylla) of tegen zonnebrand. De waterkwaliteit is hier echter van belang. Een te hoog ijzergehalte (Fe) kan schilverruwing veroorzaken.

Meer informatie

pcfruit vzw, Proefcentrum Fruitteelt vzw
Fruittuinweg 1
3800 Sint-Truiden (Kerkom)
Tel.: 011 69 70 80
E-mail: info@pcfruit.be
Website: www.pcfruit.be

Delen: