Alternatieve waterbronnen kalverhouderij

Op deze pagina:

Welke waterbronnen kan ik op mijn bedrijf inzetten als alternatief voor leidingwater of diep grondwater?

Rationeel watergebruik is niet enkel een kwestie van water besparen door verspilling te voorkomen,  maar het is ook een kwestie van het juiste water te gebruiken voor de juiste toepassing.

Aangezien leidingwater vrij duur is en het steeds moeilijker wordt om een vergunning te krijgen voor het oppompen van (diep) grondwater, gaan vleesvee- en kalverhouders op zoek naar alternatieve waterbronnen.

In het kader van duurzaam watergebruik zijn hemelwater, oppervlaktewater en ondiep grondwater inzetbaar als meer duurzame waterbronnen (bron: Mira-T achtergronddocument landbouw, 2007; Best Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector, VITO 2006).

Hemelwater, oppervlaktewater en ondiep grondwater kunnen gebruikt worden voor verschillende toepassingen:

  • reinigen van machines en materieel;
  • reinigen van de stallen;
  • drinken voor de rundveestapel.

Bij het gebruik van alternatieve waterbronnen is de nodige opslagvoorziening vereist.

De kwaliteit van het gebruikte water voldoet best aan de kwaliteitseisen voor drinkwater voor kalveren en runderen. Die waterbronnen worden vaak gekenmerkt door een verhoogde bacteriologische belasting, zeker in de zomer. Water van slechte kwaliteit kan aanleiding geven tot sluimerende problemen die niet altijd even gemakkelijk op te sporen zijn en die een negatief effect op de dierengezondheid kunnen hebben. Dit water gebruiken als drinkwater voor het vee kan alleen als de opvang en het gebruik onder gecontroleerde omstandigheden gebeurt. In de praktijk komt dit neer op het volgende: vermijden van een lange stilstand van het water, de drinkbakken op de weide geregeld uitspoelen en verversen, de runderen niet laten drinken uit plassen, poelen of beken en het ontsmetten van het water.

De webtool www.watertool.be, ontwikkeld door Inagro, helpt u bij de keuze van de meest geschikte waterbehandeling. Aan de hand van een wateranalyse kunt u kijken welke behandelingstechniek(en) er nodig zijn. U vindt ook meer informatie terug over de verschillende parameters en technieken.

Volgende tabel geeft het verband weer tussen de alternatieve waterbronnen en de inzetbaarheid ervan vanuit milieutechnisch en ecologische oogpunt voor toepassingen in de vleesveehouderij. Dit volgens de huidige stand van zaken met betrekking tot onderzoek en praktijkervaring.

Voorbeelden van milieutechnisch en ecologisch bruikbare waterbronnen als drinkwater, reinigingswater voor machines en stallen en als spoelwater voor ontijzering en ontkalking in de vleesveehouderij.

Voorbeelden van milieutechnisch en ecologisch bruikbare waterbronnen als drinkwater, reinigingswater voor machines en stallen en als spoelwater voor ontijzering en ontkalking in de vleesveehouderij

Processtap

(ondiep) grondwater

hemelwater

oppervlakte-water

recuperatiewater

drinkwater en aanmaakwater kunstmelk voor jongvee

J/Nb

J/Nb,c

N

J/Nb,c,d

reinigingswater voor stallen

N

J

J

Jd

reinigingswater machines

N

J

J

Jd

spoelwater ontijzering en ontkalking

J

J

N

N

Bron: Best Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector, VITO 2006 en praktijkervaring van de dienst landbouw van de provincie Oost-Vlaanderen 2011.a

  1. ‘J’ betekent dat de waterbron kan worden ingezet in de overeenkomstige processtap. ’N’ betekent dat de waterbron vanuit milieutechnisch en ecologisch oogpunt niet kan worden ingezet voor de overeenkomstige stap.
  2. Voor zover toegelaten door de geldende kwaliteitseisen en voldaan aan de kwaliteitsnormen
  3. Mits ontsmetting
  4. Indien voorhanden: bijvoorbeeld effluent van een percolatierietveld

Waarop moet ik letten als ik hemelwater gebruik als drinkwater voor het vee?

Bij het inzetten van hemelwater als drinkwater voor kalveren en/of rundvee moet u aandacht hebben voor de kwaliteit van het hemelwater. Dit moet voldoen aan de drinkwaternormen voor kalveren en/of rundvee. Gezien het grote belang van goed drinkwater voor de dierengezondheid is het aangewezen om regelmatig de kwaliteit van het hemelwater op drinkbaarheid te laten analyseren. Staalnames kunnen bevestigen of ontkennen of het opgevangen hemelwater voldoet aan de drinkwaternormen. Dierengezondheidszorg Vlaanderen is hierin gespecialiseerd (www.dgz.be). Op basis van de analyses kan beslist worden of het water een behandeling behoeft, zoals bijvoorbeeld ontsmetten van het water.

Een te lange stockage van het hemelwater kan leiden tot een verhoogd risico op nitrietvergiftiging. Een te lange stilstand van het opgevangen water moet vermeden worden.

Daarnaast kan hemelwater bacteriologisch belast zijn. Die bacteriologische belasting kan de aanleiding zijn voor besmetting in de leidingen. Ontsmetten van het leidingwater is dan noodzakelijk.

Om de bacteriologische besmetting van hemelwater door bijvoorbeeld kadavers van vogels te verminderen of te voorkomen, is het aangewezen de hemelwaterput goed af te dekken, de dakgoten geregeld te inspecteren, filters te plaatsen in afvoerbuizen en de hemelwaterputten geregeld te reinigen.

Bij chemische verontreiniging is het belangrijk de bron van verontreiniging te elimineren.

Een belangrijk element bij het gebruik van hemelwater is de opvang. De opvangcapaciteit kunt u, als de wettelijke norm voor opvang van hemelwater niet volstaat, berekenen in functie van het piekverbruik  op uw bedrijf.

 

Waarop moet ik letten als ik open putwater of oppervlaktewater gebruik op mijn bedrijf?

Een open put (dit is een put zonder dichting op de bodem) kan gevoed worden door grondwater dat op een natuurlijke manier in de open put terecht komt. Verder kan de open put ook aangevuld worden met hemelwater rechtstreeks afkomstig van daken, afspoelend water van percelen en verharding, drainagewater …

Let wel: hemelwater opgevangen in een open put (dus zonder dichting op de bodem) wordt door de wetgever als een grondwaterwinning beschouwd. Hiervoor heeft u een vergunning nodig en het opgepompte debiet moet door een teller gemeten worden. Bij de wateraangifte aan de Vlaamse Milieumaatschappij mag evenwel 800 l/m² verharding die afstroomt naar de open put, afgetrokken worden van de gemeten hoeveelheid. Op die manier hoeft u dan ook geen grondwaterheffing te betalen op dat gedeelte hemelwater dat opgevangen wordt in de open put.

De kwaliteit van het water in een open put wordt mee bepaald door omgevingsfactoren zoals run-off, aanvoer van organische stof … Vaak voorkomende normoverschrijdingen zijn zwevende stoffen, nitraat- en nitrietdruk en een bacteriologische belasting.

Een bedrijfsspecifieke wateranalyse van het open put water geeft u zicht op de waterkwaliteit.

Als u start met water dat al aanwezig is in een open put of dat gepompt is uit oppervlaktewater, doet u er goed aan om eerst de zwevende delen uit het water te verwijderen. Hiervoor kunt u onder meer een multimediafilter gebruiken (bv. snelle zandfilter of beadfilter).

Als u oppervlaktewater uit waterlopen capteert, moet u steeds nagaan of u hier eerst een vergunning voor nodig heeft.

De kwaliteit van oppervlaktewater is afhankelijk van diverse factoren. Verontreiniging door derden (woonkernen, afvalwaterlozingen door bedrijven …), kwel van zeewater, slib … zijn mogelijke risicofactoren. Het is belangrijk dat u uw sloot of waterloop waaruit u water wil gebruiken, kent en weet of er verhoogde risico’s zijn. De resultaten van de metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) op oppervlaktewater kunnen een eerste idee geven over de stabiliteit van de waterkwaliteit. Die vindt u terug op www.vmm.be/geoview  

Als open putwater en oppervlaktewater ingezet worden als drinkwater, kunnen bacteriologische besmettingen een vector zijn voor dierziekten. Specifiek voor drinkwater, gelden volgende aandachtspunten:

  • runderen niet laten drinken uit plassen, poelen of beken;
  • drinkbakken op de weide geregeld uitspoelen en verversen.

 

Waarop moet ik letten als ik ondiep grondwater gebruik op mijn bedrijf?

Ondiep grondwater kan gekenmerkt worden door belastingen zoals:

  • ijzerdruk;
  • hardheid;
  • zoutdruk (vnl. rond kustpolders);
  • ammoniumdruk (bv. op verschillende plaatsen in de Westhoek).

Problemen met calcium of ijzer kunnen succesvol vermeden worden door de ontijzering of ontharding van het water met systemen die op de markt beschikbaar zijn.

Om een inschatting te kunnen maken van de waterkwaliteit ter hoogte van uw bedrijf, kan een oriënterende wateranalyse richtinggevend zijn. Daarnaast volgt de Vlaamse overheid de kwaliteit van grondwater op verschillende locaties in Vlaanderen op. Die analyseresultaten kunt u bekijken op https://dov.vlaanderen.be.

Meer info

Laurence Hubrecht

Tel. 02 214 48 48

E-mail: sectoradvies@lv.vlaanderen.be

Delen: