Welke waterbronnen kan ik op mijn bedrijf inzetten als alternatief voor leidingwater of diep grondwater?
Water wordt steeds schaarser. Leidingwater is vrij duur en oppompen van diep grondwater wordt steeds moeilijker vergund omdat een overmatig gebruik van diep grondwater tot uitputting van de watertafels leidt. In de toekomst zal de wetgeving nog strenger worden. Om te kunnen blijven voldoen aan de grote behoefte van water in de tuinbouw zult u als teler moeten overschakelen naar alternatieve waterbronnen (naar hergebruik van restwater, gebruik van hemelwater …) en zult u vooral op een rationelere manier met water moeten omgaan.
In het kader van duurzaam watergebruik zijn hemelwater, oppervlaktewater en ondiep grondwater inzetbaar als meer duurzame waterbronnen. Bij het gebruik van alternatieve waterbronnen is de nodige opslagvoorziening vereist. De inzetbaarheid van die alternatieve waterbronnen is afhankelijk van de beschikbaarheid ervan in uw omgeving.
Alternatieve waterbronnen worden vaak gekenmerkt door een verhoogde bacteriologische belasting, zeker in de zomer. Een goede opvolging van de waterkwaliteit is aangewezen. Bij een verhoogde besmettingsgraad kan een behandeling van het water, zoals ontsmetten, noodzakelijk zijn. Vooral bij oppervlaktewater en ondiep grondwater is er voor gebruik een zuivering van het water nodig.
Hemelwater
Regenwater is een geschikt aanmaakwater voor witloof op hydrocultuur. Regenwater heeft een zeer lage elektrische geleidbaarheid (EC) en laat een grotere marge toe om meststoffen aan het water toe te voegen, zonder dat de geleidbaarheid van het aanmaakwater te hoog oploopt. De pH van regenwater bedraagt meestal ongeveer 7. Kenmerkend is het lage bicarbonaatgehalte, minder dan 0,5 mmol/l. Regenwater is dus water met weinig buffer voor zuur. Om het bicarbonaatgehalte te verhogen en voor een vlotte zuurregeling, wordt regenwater vaak gemengd met gezuiverd restwater, boorputwater of leidingwater.
Om de volledige behoefte aan water op te vullen met regenwater, moet er per ton geproduceerd witloof per week, 18 m³ opvang worden voorzien. Hiermee kan, in normale omstandigheden, een periode van 6 weken zonder regen overbrugd worden.
Voorbeeld: gemiddelde weekproductie= 6.000 kg witloof
Benodigde volume regenwateropvang: 6 ton x 18 m³/ton= 108 m³
Dit volume kan verminderd worden met het volume gerecupereerd restwater. Op een gemiddeld bedrijf kan er wekelijks 1 tot 2 m³ restwater gerecupereerd worden. Verspreid over 6 weken is dat 6 tot 12 m³. In bovenstaand voorbeeld kan zo het benodigde volume regenwateropvang verminderd worden tot ongeveer 100 m³.
Openputwater
Water afkomstig van een open put is vaak een mengsel van regenwater, water dat vanuit de omliggende bodemlagen in de open put infiltreert en boorputwater dat bijgepompt wordt tijdens droge perioden. De samenstelling van openputwater kan in de loop van het seizoen wijzigen. In de zomer, als het weinig regent en het waterverbruik is groot, bestaat openputwater voor het grootste deel uit water dat aanwezig is in de bovenste bodemlagen, al dan niet gemengd met boorputwater. Afhankelijk van de samenstelling van de bodem en het eventueel toegevoegde boorputwater kan het water zouten of opgelost ijzer bevatten.
De kwaliteit van het water in een open put wordt mee bepaald door omgevingsfactoren zoals run-off, aanvoer van organische stof … Een bedrijfsspecifieke wateranalyse van het open putwater geeft u zicht op de waterkwaliteit. Regelmatige controle van de elektrische geleidbaarheid (EC) laat toe de kwaliteit van het water in de loop van het seizoen op te volgen.
Let wel: hemelwater opgevangen in een open put wordt door de wetgever als een grondwaterwinning beschouwd. Hiervoor heeft u een vergunning nodig en het opgepompte debiet moet door een teller gemeten worden. Bij de wateraangifte aan de Vlaamse Milieumaatschappij mag evenwel 800 l/m² verharding die afstroomt naar de open put, afgetrokken worden van de gemeten hoeveelheid. Op die manier hoeft u dan ook geen grondwaterheffing te betalen op dat gedeelte hemelwater dat opgevangen wordt in de open put.
Oppervlaktewater
De kwaliteit van oppervlaktewater is afhankelijk van diverse factoren. Verontreiniging door derden (woonkernen, afvalwaterlozingen door bedrijven …), kwel van zeewater, slib … zijn mogelijke risicofactoren. Het is belangrijk dat u uw sloot of waterloop waaruit u water wil gebruiken kent en weet of die verhoogde risico’s heeft. De resultaten van de metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) op oppervlaktewater kunnen een eerste idee geven over de stabiliteit van de waterkwaliteit en vindt u terug op www.vmm.be/geoview.
Als u oppervlaktewater uit waterlopen capteert, moet u steeds nagaan of u hier eerst een vergunning voor nodig heeft.
Ondiep grondwater
Ondiep grondwater kan gekenmerkt worden door belastingen zoals:
- ijzerdruk;
- hardheid;
- zoutdruk (vnl. rond kustpolders);
- ammoniumdruk (bv. op verschillende plaatsen in de Westhoek).
Om een inschatting te kunnen maken van de waterkwaliteit ter hoogte van uw bedrijf, kan een oriënterende wateranalyse richtinggevend zijn. Daarnaast volgt de Vlaamse overheid de kwaliteit van grondwater op verschillende locaties in Vlaanderen, op. Die analyseresultaten kunt u bekijken op https://dov.vlaanderen.be.
Meer info
Marleen Mertens
Gsm: 0478 57 18 71
E-mail: Stefaan.Kint@lv.vlaanderen.be