Eén van de sessies tijdens de Veetournee 2018 van het departement Landbouw en Visserij en de Praktijkcentra Rundvee en Varkens werd gewijd aan de juiste beerkeuze. Alice Van den Broeke (ILVO) besprak de informatiekanalen waarop een zeugenhouder zich bij de keuze kan baseren.
Zeugenhouders zijn zich meestal goed bewust van het belang van de keuze voor een bepaald type zeug op de bedrijfsprestaties. Het belang van de beerkeuze wordt soms –ten onrechte- onderschat. Nochtans zal ook de beerkeuze de technische en economische prestaties beïnvloeden. Door de juiste beer te kiezen kan bv. het vleespercentage met 2% toenemen, wat een saldo van 5€ per varken vertegenwoordigt.
Om de juiste keuze te kunnen maken zijn volgende bronnen ter beschikking:
- informatie afkomstig van de spermawincentra zelf,
- informatie van de fokkerijorganisaties en
- vergelijkende informatie bekomen door testwerking over de fokkerijorganisaties heen.
Van deze informatiebronnen zijn er twee die vrij beschikbaar zijn en transparant wat betreft de dataverzameling.
Fokwaardeschatting
Dit betreft enerzijds de fokwaardeschatting voor groei, voederconversie en slachtkwaliteit, die door de KULeuven op een wetenschappelijk onderbouwde manier wordt berekend in opdracht van de Piétrainfokkerijorganisatie VPF (goed voor ca 60% van de markt). Deze fokwaardes zijn te raadplegen via www.vlaamsepietrainfokkerij.be (rubriek selectiemesterijwerking). De fokwaarde wordt berekend op basis van de prestaties van de nakomelingen die afgemest worden onder uniforme omstandigheden (bv. qua voeder en huisvesting) in een selectiemesterij. Het is immers moeilijk om genetisch potentieel van verschillende beren te vergelijken (bv. op het vlak van groei) als de nakomelingen in zeer verschillende omstandigheden moeten presteren. Voor de drie parameters wordt telkens de afwijking ten opzichte van het populatiegemiddelde gegeven. Voor groei en slachtkwaliteit zijn cijfers boven nul dus gunstig, voor voederconversie is een cijfer onder nul beter dan gemiddeld. De beren worden op basis van de fokwaardes ingedeeld in klassen: Optimal Prime is bv. het segment van de beren die gunstige fokwaardes hebben voor zowel groei, voederconversie als slachtkwaliteit. De betrouwbaarheid van de berekende fokwaardes is hoog (dit wil zeggen dicht bij 1) door ook rekening te houden met afstammingsgegevens. Dat wil zeggen dat de berekende fokwaardes een goede en betrouwbare maat zijn voor de werkelijke erfelijke aanleg van de fokberen. In de toekomst zullen bovendien ook nog kraamstalparameters worden meegenomen. Het wordt sterk aanbevolen gebruik te maken van deze informatie bij de keuze van een eindbeer, maar zelfs voor wie dit niet doet biedt de werking voordelen. De wincentra zullen immers zelf op basis van de berekende fokwaardes een actief vervangingsbeleid voeren en dus de mindere beren systematisch vervangen door jonge beren met veelbelovende afstamming. Hoewel VPF een belangrijk marktaandeel heeft geldt de beschreven selectiemesterijwerking uitsluitend voor VPF-beren. Er kan dus niet vergeleken worden met beren van andere fokkerijorganisaties.
Tool testwerking van ILVO
De tweede vrij toegankelijke en transparante informatiebron is de tool die door ILVO in opdracht van (en gefinancierd door) de sector is ontwikkeld, te vinden op Testwerking | VARKENSLOKET. Deze testwerking staat open voor elke fokkerijorganisatie die wenst deel te nemen. Naast mesterijparameters (groei, voederconversie en slachtkwaliteit) worden ook kraamstalparameters (bv. gespeende biggen/worp) opgevolgd. Dit gebeurt op twee praktijkbedrijven, beide met een eigen (en dus verschillend) management bv. op het vlak van castreren, voeder of bezettingsdichtheid. Elke beer wordt daarom altijd op beide bedrijven opgevolgd. De testwerking heeft als voordeel dat er door een onafhankelijke partij objectief vergeleken wordt over fokkerijorganisaties heen.
Figuur 1 Schema testwerking - Dataverzameling op praktijkbedrijven (Alternatieve tekst voor figuur 1)
De tool zelf is zeer interactief. De zeugenhouder kiest zelf welke parameters op zijn of haar bedrijf het zwaarst doorwegen en krijgt dus een bedrijfsspecifieke volgorde van beren voorgesteld. De parameters zijn bv. aantal biggen, vitaliteit, groei, voederconversie, slachtkwaliteit en uniformiteit. Aan elke parameter kan via een schuifknop een gewicht (belang) worden toegekend. Daarna kan men voor maximaal vier voorkeursberen tot in detail bekijken hoe ze scoren ten opzichte van de populatie. Het is daarbij mogelijk zich te beperken tot de actieve beren van een bepaald wincentrum. De voorkeursberen kunnen ook nog eens onderling worden vergeleken. Alles wordt visueel voorgesteld bv. met gekleurde blokken. Momenteel maken de fokkerijorganisaties VPF, Ra-SE Genetics en AWE gebruik van de mogelijkheden die deze onafhankelijke testwerking biedt. Zeugenhouders die graag de benchmark ruimer zouden zien kunnen bij de andere fokkerijorganisaties of hun wincentra pleiten voor deelname aan deze door de sector zelf gefinancierde mogelijkheid. De ILVO-testwerking is er in ieder geval klaar voor.
Figuur 2 Volgorde van drie geselecteerde beren (geleurde streepjes) volgens vier gekozen parameters (Alternatieve tekst voor figuur 2)
Suzy Van Gansbeke, Agentschap Landbouw en Zeevisserij