Karkasclassificatie en formules aandeel mager vlees varkens

Karkasclassificatie varkens

Op deze pagina:

Slachthuizen die op jaarbasis gemiddeld meer dan 200 varkens per week slachten zijn verplicht de karkassen van de geslachte varkens in te delen. De indeling gebeurt met daartoe erkende indelingsmethoden. De indelingstoestellen werken automatisch of worden bediend door erkende classificeerders. Het slachthuis moet aan de leverancier en aan de producent van de geslachte varkens alle informatie over de indeling en weging bezorgen.

Het Agentschap Landbouw en Zeevisserij staat in voor de controle op de toepassing van de wetgeving en wordt  voor bepaalde aspecten bijgestaan door de vzw Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch Vlees (IVB) en de cel Begeleiding Karkasclassificatie (CBKc) van de Universiteit Gent. 

Indelingsschema

De indeling van varkens gebeurt op een objectieve wijze, namelijk door gebruik te maken van een indelingsmethode.

Vooraf twee definities:

  • Indelingstoestel: het toestel dat bepaalde parameters van het karkas meet en kan automatisch of handmatig bediend (niet-automatisch) zijn.
  • Indelingsmethode: de samenhang van het indelingstoestel, de wijze waarop het toestel moet bediend worden en de berekeningswijze (formule) die de meetwaarden (parameters) van het toestel voor een bepaald varken omzet in een % mager vlees volgens de bepalingen van de erkenning.

De indeling naar het % mager vlees in het karkas is verplicht. 

Alle varkens tussen de 60 en 140 kg moeten ingedeeld worden, met uitzondering van varkens die voor de fokkerij zijn gebruikt.

De indeling van geslachte varkens met niet-automatische indelingstoestellen wordt gemaakt door classificeerders die daartoe erkend worden door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. De prestaties van de erkende classificeerders worden regelmatig op de slachtlijn gecontroleerd en jaarlijks geëvalueerd met het oog op het behoud van hun erkenning. Bijkomend wordt de kwaliteit van de indeling gecontroleerd in de koelcellen van de slachthuizen.

Voor de indeling van geslachte varkens met automatische indelingstoestellen wordt de werking op regelmatige basis gecontroleerd door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

De indeling gebeurt in de zone van de weging van de karkassen.

Lijst van de slachthuizen die de indeling maken

Erkende indelingsmethoden voor % mager vlees

De hierna volgende indelingsmethoden zijn erkend vanaf 1 januari 2024 en zijn 7 jaar geldig:

Erkende indelingsmethoden voor % mager vlees
FOM II Niet automatisch Priktoestel: lichtreflectie
Optigrade-MCP Niet automatisch Priktoestel: lichtreflectie
OptiScan-TP Niet automatisch Optisch toestel: tweepunten methode (ZP)
OptiScan-TPC Niet automatisch Optisch toestel: tweepunten methode (ZP)
ZP Niet automatisch Meetlat/schuifmaat: tweepunten methode (ZP)
AutoFOM III Automatisch Ultrasoon toestel: geluidsgolven
AutoFOM IV Automatisch Ultrasoon toestel: geluidsgolven
CSB Image-Meater 2.0 Automatisch Optisch toestel: camera
CSB Image-Meater 4.0 Automatisch Optisch toestel: camera

Voor meer informatie over de erkende meettoestellen en hun werking: Erkende meettoestellen en hun werking — Vakgroep Dierwetenschappen en Aquatische Ecologie — Universiteit Gent (ugent.be) .

De erkenningsprocedure van bovenstaande indelingsmethoden verliep volgens de Europese en Vlaamse regelgeving. De nieuwe formules van de toestellen werden gevalideerd via een certificeringsproef die in 2023 plaatsvond op basis van een steekproef van 164 weerhouden karkassen met een representatieve verdeling van vrouwelijke dieren, bargen, beren en improvac varkens. Uit de proef kon worden afgeleid dat het aandeel mager vlees bepaald met de nieuwe formules zal dalen.

Interesse in meer details of de wetenschappelijke achtergrond en de organisatie van de certificeringsproef, de nieuwe formules van 2024 of de reden waarom het aandeel mager vlees zakt ten opzichte van de oude?

Raadpleeg het artikel: Nieuwe formules aandeel mager vlees voor karkasclassificatie varkens vanaf 2024
 

Informatie voor constructeurs en verdelers van indelingstoestellen

Een indelingsmethode kan pas gebruikt worden nadat het daartoe een erkenning heeft verkregen.

De erkenning gebeurt op basis van een test (certificeringsproef). U bezorgt hiervoor een schriftelijke aanvraag aan de Vlaamse overheid. In deze aanvraag moeten minstens de volgende elementen beschreven worden:

  • identificatie van de aanvrager
  • naam van het indelingstoestel
  • aanwijzing waarvoor de erkenning aangevraagd wordt (% mager vlees of conformatie)
  • technische beschrijving van het indelingstoestel met opgave van de meetmethode en van de karakteristieken ervan
  • naam van de slachthuizen waar de test zal doorgaan
  • periode waarin de test zal doorgaan

Bij uw aanvraag voegt u ook een verklaring waarin u verklaart dat:

  • de methode de identificatiegegevens van het karkas en de resultaten van de metingen van het indelingstoestel op het karkas perfect zal samenvoegen
  • de parameters, opgegeven in uw aanvraag, niet zullen worden gewijzigd gedurende de test

Als aanvrager staat u in voor onder meer de volgende kosten:

  • de installatie van het indelingstoestel in de door u aangewezen slachthuizen
  • de bediening van het indelingstoestel tijdens de testen
  • de beschikbaarheid van de voor de testen benodigde varkens
  • de opslag van de meetgegevens in een database
  • de dagelijkse terbeschikkingstelling van de meetgegevens aan de overheid
  • de versnijding van de voor de testen aangewezen karkassen (voor % mager vlees)
  • de vergoeding van de experts die de sector vertegenwoordigen als de overheid zich laat bijstaan door een expertgroep

Als de test voor het verkrijgen van een erkenning van een indelingsmethode voor de bepaling van het % mager vlees positief is, bezorgt de Vlaamse overheid het volledige dossier aan de Europese Commissie voor goedkeuring. Na ontvangst van deze goedkeuring erkent de Vlaamse overheid de indelingsmethode.

Indien u wijzigingen wil aanbrengen aan een al erkende indelingsmethode, moet u dezelfde procedure volgen als voor een nieuw indelingsmethode.

Informatie voor slachthuizen

Indien u op jaarbasis meer dan 200 varkens per week slacht, bent u verplicht de karkassen van de varkens in te delen. In het andere geval bent u vrij te beslissen of u de karkassen van de geslachte varkens indeelt of niet. In de 200 varkens zijn de varkens die gebruikt zijn voor de fokkerij, niet inbegrepen. De indeling moet altijd uitgevoerd worden met daartoe erkende indelingsmethoden.

Indien u de geslachte varkens niet indeelt, mag u geen tekens bij het merken gebruiken die verwarring scheppen met de tekens van de indeling.

Als slachthuis staat u in voor de terbeschikkingstelling van personeel voor de uitvoering van de indeling van de karkassen. Dit personeel wordt hiertoe opgeleid en krijgt, na het afleggen van een gunstige test, een erkenning van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Zij worden classificeerders genoemd. U hebt de verplichting om ervoor te zorgen dat uitsluitend erkende classificeerders de indeling maken.

Als slachthuis moet u een indelingsverantwoordelijke aan te duiden die als aanspreekpunt optreedt bij het toezicht door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. De indelingsverantwoordelijke volgt een opleiding om erkend te worden door het agentschap en heeft de opdracht om toe te zien op de correcte uitvoering van de wetgeving inzake karkasclassificatie.

U moet de resultaten van weging en indeling opslaan in een eigen database en deze gegevens ten minste tot het einde van het jaar dat volgt op het jaar waarin het dier geslacht is, bewaren. De volgende gegevens moeten opgeslagen worden per geslacht varken:

  • klopnummer
  • slachtdatum
  • tijdstip van weging
  • individualiseringsnummer van het varken
  • erkenningsnummer van de classificeerder (indien van toepassing)
  • warm karkasgewicht
  • % mager vlees
  • meetwaarden van de indelingsmethode die gebruikt zijn bij de berekening van het % mager vlees 
  • leverancier
  • producent
  • uniek nummer van het afgeschermd registratiesysteem van de weegschaal en het indelingstoestel


U moet de resultaten van indeling en weging bezorgen aan de leverancier en aan de producent van de geslachte dieren. U beslist zelf over de wijze waarop u deze gegevensoverdracht realiseert.

U moet ook de resultaten van indeling en weging elektronisch binnen de 24 na het slachten bezorgen aan IVB. U bent verplicht deze gegevensoverdracht te doen in het formaat dat door IVB is opgesteld en goedgekeurd door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

Wens u nog meer informatie over de indeling van geslachte varkens, neem contact op met het Agentschap Landbouw en Zeevisserij  via info@lv.vlaanderen.be.

Informatie voor leveranciers

De persoon of organisatie die in het register van het slachthuis ingeschreven staat als de degene in wiens opdracht het dier geslacht wordt, wordt beschouwd als leverancier.

Het slachthuis bezorgt u het resultaat van weging en indeling.

Indien dit niet het geval is kunt u die informatie opeisen bij het slachthuis. Deze informatie bevat minstens de volgende gegevens:

  • het erkenningsnummer van het slachthuis
  • slachtdatum
  • tijdstip van weging
  • warm geslacht karkasgewicht
  • % mager vlees

Indien u de indelingsgegevens niet krijgt, kunt u dit melden bij het Agentschap Landbouw en Zeevisserij via info@lv.vlaanderen.be.

Informatie voor producenten

Met producent wordt hier bedoeld de vleesvarkenshouder.

Het slachthuis is verplicht u de indelingsgegevens te bezorgen.

Het slachthuis kan deze opdracht ook delegeren aan IVB, die dan op zijn beurt de indelingsresultaten aan u bezorgt.

Bent u als varkenshouder geïnteresseerd om de gegevens van indeling en weging van uw varkens via IVB te ontvangen, dan kunt u inschrijven bij IVB voor het ontvangen van de indelingsresultaten. Vergeet hierbij niet te vermelden of u deze informatie elektronisch wenst te ontvangen of per post.

IVB (Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch vlees vzw)
info@ivb-interprof.be | Tel. 011 26 05 40

Wenst u meer informatie over de indeling en over de terbeschikkingstelling van indelingsgegevens aan producenten, neem dan contact op met het Agentschap Landbouw en Zeevisserij via info@lv.vlaanderen.be.

Informatie voor andere belanghebbenden

Het slachthuis mag de indelingsgegevens uitsluitend bezorgen aan:

  • producent
  • leverancier
  • IVB
  • Agentschap Landbouw en Zeevisserij

Sommige organisaties kunnen nood hebben aan individuele of gegroepeerde resultaten van weging en indeling voor studies of fokwaardeschatting.

Deze organisaties kunnen een aanvraag sturen naar IVB met opgave van:

  • gewenste gegevens, individueel, gegroepeerd of verwerkt
  • periode waarover gegevens beschikbaar gesteld worden
  • gebruik dat van de gegevens zal gemaakt worden
  • motivering waarin het gebruik van de gegevens voor algemeen belang aangetoond wordt
  • wijze van gegevensoverdracht

IVB onderzoekt dan de aanvraag en bezorgt een advies aan het agentschap. Het agentschap beslist over de wenselijkheid en het nut om de gegevens vrij te geven aan de organisatie voor het doel dat in de aanvraag geformuleerd wordt.

Als de aanvraag positief beoordeeld wordt, moet de aanvrager zich houden aan de voorwaarden die opgelegd zullen worden door IVB en het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

Erkende organisaties en hun opdrachten

Het Agentschap Landbouw en Zeevisserij controleert de naleving van de wetgeving.

Sommige taken van deze controle zijn gedelegeerd aan daartoe erkende organisaties:

  • Vzw Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch Vlees (IVB)
  • Cel Begeleiding Karkasclassificatie (CBKc) van de Universiteit Gent

Opdrachten toegewezen aan IVB:

  • Het beheer verzekeren in een centrale database van de resultaten van weging en indeling
  • Nagaan of de slachthuizen de resultaten van weging en indeling correct en tijdig bezorgen aan IVB
  • De resultaten van weging en indeling bezorgen aan de producenten
  • Na goedkeuring de resultaten van weging en indeling bezorgen aan derden
  • Vaststellingen doen in de slachthuizen op de naleving van de wetgeving

Opdrachten toegewezen aan CBKc:

  • De opleiding en evaluatie van classificeerders en toezichthouders van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij
  • De opleiding van de indelingsverantwoordelijken
  • De controle in de slachthuizen op de conformiteit en betrouwbaarheid van het classificatiesysteem de indelingsmethoden
  • Opstellen van de protocollen voor de eventuele goedkeuring van nieuwe indelingsmethoden of wijzigingen aan erkende indelingsmethoden
  • Bijstand verlenen aan de overheid bij de uitvoering van testen voor de eventuele erkenning van nieuwe indelingsmethoden en voor wijzigingen aan al erkende indelingsmethoden
  • Geven van wetenschappelijk advies aan het Agentschap Landbouw en Zeevisserij
  • Geven van advies aan het agentschap bij de opmaak of aanpassing van wetgeving

Wenst u meer te weten over deze organisaties?

Statistieken

Jaarlijks wordt een overzicht gemaakt van de resultaten van de indeling van de geslachte varkens en van de controleresultaten van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij
Wenst u meer informatie, neem dan zeker contact op met het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.

Cijfers inzake karkasclassificatie zijn ook beschikbaar op onze cijferwebsite Landbouwcijfers Vlaanderen: cijfers over de Vlaamse landbouw .

 Wetgeving

  • Verordening (EU) nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 tot vaststelling van een gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten en tot intrekking van de Verordeningen (EEG) nr. 922/72, (EEG) nr. 234/79, (EG) nr. 1037/2001 en (EG) nr. 1234/2007 van de Raad (artikel 10 en bijlage IV);
  • Gedelegeerde verordening (EU) nr. 2017/1182 van de Commissie van 20 april 2017 tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de schema's van de Unie voor de indeling van runder-, varkens- en schapenkarkassen en wat betreft de mededeling van de marktprijzen voor bepaalde categorieën karkassen en levende dieren;
  • Uitvoeringsverordening (EU) nr. 2017/1184 van de Commissie van 20 april 2017 tot vaststelling van uitvoeringsbepalingen voor Verordening (EU) nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de schema's van de Unie voor de indeling van runder-, varkens en schapenkarkassen en wat betreft de mededeling van marktprijzen voor bepaalde categorieën karkassen en levende dieren;
  • Uitvoeringsbesluit (EU) 2023/2804 van de Commissie van 11 december 2023 tot verlening van toestemming voor methoden voor de indeling van geslachte varkens in België en tot intrekking van Uitvoeringsbesluit 2012/416/EU;
  • Decreet van 28 juni 2013 betreffende het landbouw- en visserijbeleid;
  • Besluit van de Vlaamse Regering van 26 april 2013 houdende vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en van geslachte varkens;
  • Ministerieel besluit van 23 december 2015 tot uitvoering van diverse bepalingen van het besluit van de Vlaamse Regering van 26 april 2013 houdende vaststelling en organisatie van de indeling van geslachte runderen en van geslachte varkens;
  • Ministerieel besluit van 20 december 2023 tot erkenning en bepaling van de modaliteiten en voorwaarden voor de installatie, de verificatie, het onderhoud en het gebruik van de verschillende indelingsmethoden voor karkassen van geslachte varkens.

Delen: