Voedseldeals

Op de Vlaamse voedseltop tonen we dat het menens is met het uitwerken van de voedselstrategie. We presenteren 11 voedseldeals van de Vlaamse voedselstrategie. Zij hebben het potentieel om impact te hebben op meerdere strategische doelstellingen en vullen leemtes die zich voordoen. Diverse actoren in het voedselsysteem engageren zich om eraan te werken. De deals zijn afgetoetst met de voedselcoalitie. In de loop van de komende maanden verfijnen we de voedseldeals en daarna kijken we of er bijkomende deals nodig zijn.

Overzicht voedseldeals op deze pagina:

1. Vlaanderen als innovatieve landbouw- en voedselhub 
2. Samen werken aan eerlijke prijsvorming en echte prijzen
3. Sociale distributieplatformen structureel uitbouwen, verankeren en transformeren naar voedselhubs
4. Naar gezonde en duurzame voedselomgevingen in de Vlaamse publieke ruimte
5. Gezonde, duurzame en betaalbare voedingspatronen aanmoedigen via diverse catering-settings
6. Toegang van kinderen en jongeren tot voldoende, gezonde en duurzame voeding garanderen
7. Onafhankelijk publiek expertisepunt voor integrale blik op voeding
8. Agro-ecologie in het Vlaamse voedselsysteem: kansen stimuleren, hindernissen wegwerken
9. Voedselstrategieën op lokaal, regionaal en provinciaal niveau
10. Valorisatie van carbon farming in de agrovoedingssector via publiek-private samenwerking
11. Werken aan de beschikbaarheid van voedselgrond

Deal 1: Vlaanderen als innovatieve landbouw- en voedselhub

Doelstelling deal

Via slimme innovatietrajecten willen we de transitie naar een duurzaam voedselsysteem versnellen. Hierbij zullen we inzetten op intelligente en gerichte tools. We bekijken met de sectoren, de kennisinstellingen en het middenveld welke structurele maatregelen genomen kunnen worden om Vlaanderen als een innovatieve landbouw- en voedselhub op de kaart te zetten en welke innovatietrajecten nodig zijn 

Basiselementen van deze deal

Concrete lijst met mogelijke tools om deze slimme innovatie te bereiken 

Onderzoek en ontwikkeling 

• Mapping en screening van huidige innovatie-instrumenten: wat zijn de hiaten om uitdagingen aan te kunnen?
• Monitoring van onderzoek en ontwikkeling (O&I) over 4 prioriteiten van Vlaamse voedselstrategie en FOOD2030: Hoe verlopen de investeringen in O&I in functie van de 4 prioriteiten van FOOD2030 (ook aandacht voor onderzoek rond eerlijke prijs, sociale component, gedragswijzigingen, enz.)  
• Netwerk van Vlaamse Voedselhubs in kaart brengen en uitbreiden: Helder overzicht van het aanwezige netwerk van ‘maak- en experimenteerplekken’ , aangevuld met ‘hubs’ waar ondernemers elkaar kunnen ontmoeten, kennis opdoen (over lopende projecten, financiering, enz.) en in contact kunnen komen met de juiste experten. 
• Samenwerking in onderzoek binnen de EU: Partnerschap Sustainable Food Systems onder Horizon Europe inzetten om te leren en te werken aan EU-breed voedselsysteem. Leren van systeembenadering op EU-niveau + instappen in en ondersteunen van - internationale onderzoeksinfrastructuren, die bijdragen aan een duurzaam voedselsysteem. 

Versnellen van de innovatie op de bedrijven 

• Via de verlaging van risico voor ondernemers door subsidie en advisering waar nodig: screening van knelpunten en extra opdracht indien nodig.
• Via tools zoals Generation food (Generation Food | Entrepreneurship | Innovation | Leuven) en een lokaal matchmakingplatform (VLAM) voedingsprofessionals elkaar laten vinden, inspireren en connecteren zodat samenwerkingsverbanden kunnen geïnitieerd worden. 
• Door het inzetten van andere financieringsvormen: Investeerders en burgers betrekken/laten participeren in de innovatie van het voedselsysteem

Concrete (besliste) acties

• In het kader van EU-samenwerking investeren in het partnerschap Sustainable Food Systems onder Horizon Europe om te leren en te werken aan een EU-breed duurzaam voedselsysteem. Indicatieve ondersteuning van 21 miljoen euro (VLAIO en FWO) voor de periode 2023-2030. Daarnaast worden ook middelen voorzien voor het deelnemen aan drie andere relevante Europese onderzoekspartnerschappen, die linken hebben met voedsel met name. partnerschappen rond Animal Health and Welfare, Agriculture of Data en Agro-ecology.  
• Financiële ondersteuning van 250.000 euro voor het VLAM-matchmakingplatform (Departement Landbouw en Visserij)  
• Voor dit traject maakt minister Brouns 12 miljoen euro extra middelen vrij om dit vorm te geven zowel naar onderzoek als implementatie op het terrein 

Deal 2: Samen werken aan eerlijke prijsvorming en echte prijzen

Doelstelling deal

We willen met deze deal belangrijke stappen zetten om: 

• Een eerlijke prijs(vorming) te bekomen voor alle schakels in de keten 
• Te komen tot de ‘ware/echte’ prijzen (true price) die rekening houden met externe kosten op vlak van bv. milieu of gezondheid die door de maatschappij gedragen worden. 
• Proactief in te spelen op potentieel van duurzaamheidslabels in Vlaanderen en daaraan gekoppelde EU-wetgeving  

Hierbij vertrekken we van wat we kunnen in Vlaanderen en complementair is aan wat er gebeurt op EU- en federaal niveau. 

Basiselementen van deze deal

Samenwerking voor eerlijke prijzen 

• Agendasetting en overleg tussen ketenpartijen en stakeholders  
• Experimenteren/testen/onderzoeken mogelijke oplossingen (praktische doorvertaling en schaalbaarheid) 
• Lessen trekken en op agenda Europa brengen voor opschaling (Belgisch EU-voorzitterschap in eerste helft van 2024)
• Interactie tussen 
  • Kerngroep: opzetten coalitie, identificeren goede praktijken (binnen- en buitenland) 
  • Kennisinstellingen en expertisecentra: onderbouwen en ontwikkelen van methodologieën 
  • Testgroep: bedrijven, kennisinstellingen, ngo’s, enz. zetten innovatieve pilootprojecten op  
  • Klankbordgroep: sectorfederaties, brancheorganisaties en andere beleidsniveaus (draagvlak, opschaling)  

Sensibiliseren brede consumentenpubliek  

• 'Meer dan mijn kassaticket'-beweging: consumenten/burgers bewuster maken en actief betrekken 
• Uitwerken socio-economische dimensie van een duurzaam voedingspatroon (gezond/milieu/socio-economisch) 

Monitoring en lerend netwerk inspanningen supermarkten rond eerlijke prijsvorming en echte prijzen 

• Superlijst zorgt voor een jaarlijkse screening van de state of the art bij de retailers en formuleert aanbevelingen. Superlijst Mensenrechten (met aandacht voor eerlijke prijs) start eind 2023 (to be confirmed) 
• Lerend Netwerk zorgt voor een pre-competitief platform voor gezamenlijke reflectie en gezamenlijke initiatieven
  • Inspireren: tonen van best practices 
  • Opzetten van experimenten met de retailers – aanbieden van professionele begeleiding 
  • Gezamenlijke reflecties over successen en moeilijkheden 
  • Opstellen van gezamenlijke doelstellingen en gezamenlijke initiatieven. 

True pricing van voedsel op de agenda zetten 

• Initiatief true cost food van Gondola en WWF: De Belgische retail & consumer goods-industrie informeren over de ware kostprijs van voeding, en samen met de sector bouwen om de maatschappelijke kostprijs van voeding te verlagen. 

Proactief inspelen op acties duurzaamheidslabeling From Farm To Fork-strategie

Concrete (besliste) acties

• Nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) voorziet in steun voor samenwerkingsvormen en korte keten, waarbij landbouwers (gezamenlijk) producten kunnen afzetten en daardoor meer marktmacht verkrijgen 
• Superlijst Mensenrechten: een screening van de state of the art bij de retailers (met aandacht voor eerlijke prijs) (tbc) 
• Lerend Netwerk: een pre-competitief platform voor gezamenlijke reflectie en gezamenlijke initiatieven (Rikolto) 
• True Cost-initiatief (Gondola en WWF): De totale maatschappelijke kostprijs van voeding in België in kaart brengen en suggesties doen om deze te verminderen.   

Deal 3: Sociale distributieplatformen structureel uitbouwen, verankeren en transformeren naar voedselhubs

Doelstelling deal

Tegen 2025 zijn in heel Vlaanderen sociale distributieplatformen (SDP) actief, die de beweging maken naar circulaire voedselhubs. Dit zijn fysieke en digitale plekken voor voedselinitiatieven, met optimale herwaardering van voedseloverschotten en nevenstromen, met focus op sociale herverdeling. Samenwerking en complementariteit met de Voedselbanken is hierbij belangrijk. Waar de distributieplatformen momenteel vooral de nadruk leggen op sociale en welzijnsdoelen wil men met een circulaire voedselhub evolueren naar een duurzaam economisch model voor iedereen.   

Basiselementen van deze deal

• Uitbouw van de sociale distributieplatformen over Vlaanderen 
• (Boven)lokale verankering van de sociale distributieplatformen 
• Versterking van de sociale distributieplatformen als motor voor het sociaal activeren van kwetsbare mensen 
• Transitie van SDP naar circulaire voedselhub 

Concrete (besliste) acties

• Het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin geeft een projectsubsidie aan de sociale distributieplatformen en brengt ze bijeen in een lerend netwerk dat inzet op expertise-opbouw en –uitwisseling (2021-2025).  
• Vlaanderen Circulair/OVAM voorziet in een ondersteuning voor de logistiek van verse voedseloverschotten (3 organisaties) 
• Ondersteuning van opschaling en verduurzaming van het Robin Food-samenwerkingsmodel
• Get Wasted: een online marktplaats voor voedingsoverschotten, waarbij boeren tot groothandels en de verwerkingsindustrie worden samengebracht in één circulair ecosysteem waarin ze die overschotten en reststromen kunnen verkopen (EIT Food). 

Deal 4: Naar gezonde en duurzame voedselomgevingen in de Vlaamse publieke ruimte

Doelstelling deal

De voedselomgeving verbeteren door in te spelen op twee belangrijke aspecten: aan de slag gaan met Vlaamse en lokale besturen om de voedselomgeving te verbeteren en het sensibiliseren van de burgers. Via een gezondere en meer duurzame voedselomgeving de consument aanzetten tot de betere keuzes met een groot belang voor de volksgezondheid, lokale consumptie en duurzaamheid.   

Basiselementen van deze deal

• Voedselomgeving voor Vlaanderen in kaart brengen 
  • Resultaten uit studie Sciensano 
  • Burger-wetenschapsproject 
• Juridische instrumentarium om de voedselomgeving aan te passen in kaart brengen 
• Lokale overheden begeleiden om door bv. het toepassen van de voedsellens (studie Atelier Romain) in opdracht van Departement Omgeving de voedselomgeving gedetailleerd in kaart te brengen en om kansen te identificeren waarop ingezet kan worden.  
  • In kaart brengen van voedselomgeving op gemeenteniveau/wijkniveau 
  • Beslissen welke kansrijke gebieden er zijn 
  • Burgerparticipatie 
  • Longlist van interventies 
  • Shortlist van interventies 
  • Aanbevelingen en conclusies 

Concrete (besliste) acties

• Burger-wetenschapsproject t.w.v. 500 000 euro (VLAIO) 
• Project 'Naar een gezonde en duurzame voedselomgeving' van Sciensano 2020-2023 t.w.v. 248.000 euro (Zorg en Gezondheid) 

Deal 5: Gezonde, duurzame en betaalbare voedingspatronen aanmoedigen via diverse catering-settings

Doelstelling deal

De consument via diverse catering-settings triggeren om gezonder en duurzamer te eten. Hierbij houden we rekening  met een haalbare prijszetting van de gebruikte recepten, maar ook met het gebruik van lokale en seizoensgebonden producten. 

Wat we verstaan onder gezonde en milieuverantwoorde voedingspatronen is gekend, via de voedingsdriehoek en de hiervan afgeleide richtlijnen voor diverse settings (Vlaams Instituut Gezond Leven i.o.v. Agentschap Zorg en Gezondheid). Daarnaast moeten we rekening houden met ook de economische zijde van duurzaamheid in dit verhaal (zoals bijvoorbeeld lokale en seizoensgebonden voeding). Verdere implementatie in de praktijk is een volgende stap om te komen tot een gezond, duurzaam en betaalbaar voedingsaanbod in diverse settings.  Het is van belang om rekening te houden met succesfactoren en drempels, en te zorgen voor advies en actieve ondersteuning van instellingen in de diverse settings. Het samenbrengen en begeleiden van verschillende actoren en het creëren van een breed draagvlak is een eerste stap.  

Basiselementen van deze deal

• Inzetten op een gezonder, meer milieuverantwoord aanbod, in openbare instellingen met aandacht voor lokaal en betaalbaar via de opzet van een lerend netwerk (Agentschap Zorg & Gezondheid/Gezond Leven) 
• Inspireren met meer diverse  gezonde, lokale en betaalbare gerechten via cateraars door o.a. kennis uit eiwitprojecten te delen (projectoproep Departement Landbouw en Visserij) 
• Implementatie van bestaande richtlijnen voor scholen, kinderdagverblijven, jeugdhulp en woonzorgcentra via cateraars versterken door de  opzet van een lerend netwerk (Agentschap Zorg & Gezondheid/Gezond Leven)  
• Cateraars die leveren aan private settings aanmoedigen (binnen de marges van lastenboeken) om het aanbod gezonder, duurzamer en betaalbaar te maken voor zowel de consument als de leverancier  

Concrete (besliste) acties

• Lerend netwerk van cateraars overheidsgebouwen samenbrengen en begeleiden (Agentschap Zorg & Gezondheid/Gezond Leven) 
• Lerend netwerk van vertegenwoordigers en cateraars die leveren aan scholen, kinderdagverblijven, centra voor jeugdhulp en woonzorgcentra samenbrengen en begeleiden (Agentschap Zorg & Gezondheid/Gezond Leven – Departement Landbouw en Visserij) 
• Rapportage en voorstel voor continuering (Agentschap Zorg & Gezondheid/Gezond Leven) 
• Specifieke acties  zoals steun voor haalbaarheidsstudie rond kansen voor bio in grootkeukens (Departement Landbouw en Visserij)

Deal 6: Toegang van kinderen en jongeren tot voldoende, gezonde en duurzame voeding garanderen

Doelstelling deal

We willen de toegang tot voldoende, gezonde en duurzame voeding voor alle kinderen en jongeren in Vlaanderen garanderen. We richten ons daarbij naar de setting scholen en vrije tijd waar we alle kinderen en jongeren kunnen bereiken en waar we vanuit Vlaanderen een aantal beleidskaders en instrumenten hebben. Geïnspireerd door bottom-upprojecten op lokaal niveau, rollen we in heel Vlaanderen een systeem uit om de toegang tot voeding voor kinderen en jongeren op structurele wijze te verbeteren en dit met aandacht voor alle consumptiemomenten (ontbijt, middagmaal (schoolmaaltijd of brooddoos), tussendoortjes), heel in het bijzonder voor de meest kwetsbare kinderen. We richten ons in een eerste fase op scholen als interventieplaats. We werken via de whole school approach (geïntegreerde schoolbenadering). We vertrekken vanuit de (lokale) context van scholen en zetten ontzorging en ondersteuning van scholen centraal. Daarna richten we ons op andere omgevingen als sportclubs, jeugdverenigingen enz. We benadrukken in deze deal het belang van een structurele en preventieve aanpak van armoede. In deze context zien we voedselhulp voor mensen in armoede als het lenigen van een dringende nood, maar het vormt geen structurele oplossing voor de armoede. 

Basiselementen van deze deal

Voedselveranderaars (zoals Enchanté vzw met project Brooddoosnodig) ondernemen overal in Vlaanderen actie om toegang tot voeding voor kinderen en jongeren te ondersteunen. Terwijl zij groeien en hun impact verhogen, maken we werk van een structurele aanpak op Vlaams niveau. 

Vertrekkend vanuit bestaande initiatieven gaan we mogelijkheden na om te komen tot een aanpak voor heel Vlaanderen. Focus: scholen 

• Actie 1. Beleidsdomeinoverschrijdend forum voor overleg, afstemming en krachtenbundeling 
• Actie 2. We brengen bestaande goede praktijken op lokaal niveau en in andere landen in kaart (Rikolto) 
• Actie 3. We zorgen voor inzicht in en monitoring van de problematiek (Agentschap Zorg & Gezondheid)
• Actie 4. We werken aan tools met praktisch advies voor scholen en lokale besturen (Departement Onderwijs en Vorming, Agentschap Binnenlands Bestuur, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin) 
• Actie 5. We zetten een systeem op dat we in heel Vlaanderen kunnen uitrollen op basis van voorgaande acties (pilootfase). 
• Actie 6: Na de pilootfase volgt evaluatie en bekijken we of en hoe we van pilootfase naar structurele uitrol kunnen gaan. 

Vertrekkend vanuit bestaande initiatieven en voortbouwend op lessons learned in onderwijs gaan we mogelijkheden na om te komen tot een aanpak voor heel Vlaanderen. Focus: vrije tijd: jeugdverenigingen, sportclubs, enz.

We leggen geleerde lessen en best practices op tafel en pleiten voor beleidsverankering en coherente/complementaire ondersteuning vanuit de diverse beleidsniveaus

Concrete (besliste) acties

• Opmaak inspirerende publicatie en webinar voor lokale besturen over goede praktijken/manieren waarop lokale besturen en scholen nu al aan de slag gaan (Rikolto in opdracht van Agentschap Binnenlands Bestuur en Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin) 
• Gids voor scholen met praktische informatie over gezonde warme maaltijden op school (Departement Onderwijs en Vorming) 
• Inzicht in en monitoring van de problematiek. Projectvoorstel UGent en Gezond Leven (in opdracht van Agentschap Zorg & Gezondheid) 

Deal 7: Onafhankelijk publiek expertisepunt voor integrale blik op voeding

Doelstelling deal

Opzetten van een laagdrempelig aanspreekpunt voor de consument/burger met onafhankelijke, objectieve, wetenschappelijk onderbouwde informatie over alle aspecten van onze voeding. 

Basiselementen van deze deal

Werkpakket 1: Coördinatie & uitbouw 

• Financieel model & businessplan uitwerken, financiële duurzaamheid 
• Uitwerken operationele set-up, samenwerkingsstructuren, langetermijnstrategie 
• Samenwerkingen onderhouden, opzetten en coördineren - onder andere met netwerkpartners 
• Redactionele taken, zoals het opstellen van een kalender en aandragen van thema’s - consultatie netwerkpartners 
• Beleidsmedewerker (brugfunctie burger - overheid) 

Werkpakket 2: Informatief Platform 

Eenmaal gelanceerd, ondersteund door: 

• Redactioneel team       
• Wetenschappelijke Raad (kennisinstellingen)  

Werkpakket 3: Educatie & Bereik kwetsbare doelgroepen 

• Creatie van workshopmateriaal en educatieve pakketten voor scholen rond diverse thema’s 
• Acties opzetten om kwetsbare doelgroepen beter te bereiken 

Werkpakket 4: Evenementen & Campagnes 

• Strategie implementeren om FoodUnfolded te laten groeien via evenementen  
• Praktische organisatie evenementen/dialogen als onderdeel van de campagnes 

Concrete (besliste) acties

• Ongoing sinds juni 2022  – uitwerken operationele set-up, samenwerkingsstructuren en aanzet redactionele kalender tegen eind 2022 (EIT Food) 
• Najaar 2022 - uitwerking redactionele structuur door EIT Food met EOS Tracé en voorbereiding integratie in FoodUnfolded Vlaanderen 

Deal 8: Agro-ecologie in het Vlaamse voedselsysteem: kansen stimuleren, hindernissen wegwerken

Doelstelling deal

• De toepassing van agro-ecologische principes en praktijken in het Vlaamse voedselsysteem kan een belangrijke bijdrage leveren aan de realisatie van verschillende sociale, economische en omgevingsdoelstellingen. We maken de principes en praktijken van agro-ecologie beter bekend en stimuleren de toepassing ervan in Vlaanderen. We tonen in welke aspecten agro-ecologie vandaag al  aanwezig is, erkennen het innovatieve potentieel van agro-ecologie binnen de Vlaamse context en versterken van hieruit de toepassing ervan. Het toepassen van de agro-ecologische principes op een bedrijf is een stapsgewijs proces. Landbouwers die agro-ecologisch (willen) werken krijgen daarbij te maken met verschillende hindernissen, o.a. op vlak van (inkomens)zekerheid. We zetten erop in om deze hindernissen te identificeren en aan te pakken.  
• We stimuleren agro-ecologische innovatie via participatief onderzoek en door voedselproducenten te ondersteunen bij het implementeren van – vaak experimentele – agro-ecologische praktijken. Ondersteuning kan verschillende vormen aannemen (bv. advies, begeleiding, instellen regelluwe zones, aanpassen wetgeving) en moet agro-ecologische ondernemers de kansen bieden om te ondernemen. Verdieping wordt geïnspireerd vanuit systeemdenken.   
• We gaan de uitdaging aan om  te werken aan een coherent beleid dat deze doelstelling ondersteunt. We werken hiervoor samen, over grenzen heen, met een constructieve ingesteldheid en durven gaan voor innovatief beleid. Maatwerk is belangrijk (vaak  gebiedsgericht werk), waaruit ook op hoger niveau geleerde lessen getrokken kunnen worden. Daarvoor is naast een inhoudelijke component ook een procesmatige component nodig (hoe krijg je dingen in beweging? Wie trekt dit?) 

Basiselementen van deze deal

Opstart van vijf werkpakketten, met focus op landbouw in deze eerste fase (2023-2024): 

• Werkpakket 1: Afbakening en inventarisatie (trekker: nog te bepalen): in dit verkennend werkpakket werken we de elementen uit die nodig zijn om binnen de andere werkpakketten verder mee aan de slag te gaan (afbakening begrip, inventarisatie opportuniteiten, hindernissen, doelgroepen, boodschappen) 
• Werkpakket 2: Vorming, advisering en begeleiding (trekker: Departement Landbouw en Visserij): in kaart brengen van bestaande initiatieven en hiaten, verbetervoorstellen uitwerken 
• Werkpakket 3: beleid (trekkers: Departement Landbouw en Visserij, Departement Omgeving, VLM): oplijsting relevante beleidsplannen en -instrumenten, landbouwers hierover informeren, uitschrijven opdracht tot beleidsscan rond agro-ecologie en op basis daarvan voorstellen tot beleidsaanpassing uitwerken, beleidsdomeinoverschrijdend samenwerken 
• Werkpakket 4: Onderzoek (trekker: Living Lab Agro-ecologie en biologische landbouw/ILVO): onderzoeksnoden in kaart brengen en financiering voor zoeken, o.a. binnen EU-partnerschap rond agro-ecologie 
• Werkpakket 5: Coördinatie (Departement Landbouw en Visserij)  

Concrete (besliste) acties

• Onderzoeksopdrachten binnen de middelen van het EU-partnership on agro-ecology (VLAIO-middelen: 7 miljoen voor 2023-2030 + cofinanciering EU 50%) 
• Nieuwe GLB-maatregelen die agro-ecologische praktijken stimuleren 

Deal 9: Voedselstrategieën op lokaal, regionaal en provinciaal niveau

Doelstelling deal

Deze deal zorgt ervoor dat de Vlaamse voedselstrategie ver-/hertaald wordt naar lokale besturen, dat de lokale besturen hiermee (op hun manier) aan de slag kunnen en hierbij (indien nodig) begeleid/ondersteund kunnen worden. 

Basiselementen van deze deal

We mikken er op dat  

• tegen 2025 de helft van de lokale besturen aan de slag is met acties of strategieën om voedselverlies tegen te gaan (Actieplan Biomassareststromen en voedselverlies, OVAM); 
• tegen 2024 de helft van de lokale besturen de VVSG-engagementsverklaring ondertekend heeft en het thema opgenomen heeft in het bestuursakkoord 
• tegen 2024 een kwart van de Vlaamse gemeenten werkt aan een lokale voedselstrategie, waarmee o.a. gewerkt wordt aan het lokaal verankeren van lokale, duurzame landbouw, tegengaan van voedselverspilling, ruimte voor voedsel, duurzame en gezonde voeding, duurzame aanbestedingen en dergelijke.

Concrete acties om dit te verwezenlijken: 

• Vertaling van de Vlaamse voedselstrategie naar lokale besturen  
• Ondertekening van engagementsverklaring van lokale besturen om met voedsel (in de brede zin van het woord) aan de slag te gaan 
• Opzetten van lerend(e) netwerk(en) en intervisies 
• Opzetten van samenwerkingsverbanden tussen lokale besturen 
• Ondersteuning van lokale besturen 
• Voorbeeldfunctie van lokale besturen op vlak van voeding wordt opgenomen en uitgedragen 
• Inbrengen van lokale voedselstrategieën in LEADER en verkennen van mogelijkheden voor stadsregionale ondersteuning (breder dan plattelandsgemeenten die binnen Leader vallen) 
• Een monitoringssysteem opzetten voor verdere opvolging 
• Er is afstemming tussen de verschillende beleidsniveaus en met de nodige beleidsdomeinen 
• Provincies ondersteunen lokale besturen bij opmaak en uitvoering van een lokale voedselstrategie 

Concrete (besliste) acties

Geen.

Deal 10: Valorisatie van carbon farming in de agrovoedingssector via publiek-private samenwerking

Doelstelling deal

Door samenwerking tussen landbouwbedrijven en andere bedrijven binnen de agrovoedingsketen worden, via carbon farming (*), bijkomende inspanningen door landbouwers om koolstof op te slaan en/of broeikasgasemissies te reduceren, gevaloriseerd. Dit moet niet alleen bijdragen tot het realiseren van klimaatdoelstellingen, maar ook zorgen voor een gezondere bodem en leefomgeving. Twee belangrijke voorwaarden om deze samenwerking te versterken en bestendigen is enerzijds een duidelijk, wetenschappelijk onderbouwd afsprakenkader en anderzijds een aantal concrete en gemonitorde voorbeeldcases in de vorm van pilootprojecten om dit afsprakenkader te testen en verbeteren. De overheid speelt een belangrijke rol om deze afspraken te onderbouwen, te valideren en te bewaken.

(*) Carbon farming of koolstoflandbouw verwijst naar het vastleggen en opslaan van koolstof en/of het verminderen van broeikasgasemissies op bedrijfsniveau.

Basiselementen van deze deal

1. Afsprakenkader

   Vastleggen van spelregels of krijtlijnen, waarbinnen verdere (privé) initiatieven tot samenwerking rond carbon farming kunnen groeien in een breed maar gelijk speelveld en met garantie op een daadwerkelijke impact op klimaatmitigatie. Dit afsprakenkader moet in lijn liggen met het Europese wetgevend kader over de certificering van koolstofopslag (verwacht eind 2022), maar moet dit verder verfijnen naar de Vlaamse context. Zo zijn bijvoorbeeld afspraken nodig om carbon leakage, greenwashing en trade-offs te vermijden.  Ook om additionaliteit (i.e. extra reductie, maar ook financiële meerwaarde) en duidelijk eigenaarschap te creëren zijn duidelijke afspraken op zowel korte (wie communiceert over welke inspanningen?) als lange termijn (eventuele doorrekening in klimaatboekhouding) nodig. Verder is het ook wenselijk om afspraken te maken rond een wetenschappelijk onderbouwde monitoring, rapportering en verificatie. De basis voor dit afsprakenkader is het Europees wetgevend kader en de systeemanalyse en bijhorende roadmap die ILVO uitwerkt (2022) in kader van LIFE CarbonCounts. In deze systeemanalyse komen alle elementen aan bod waarmee rekening gehouden moet worden bij een brede uitrol van carbon farming in Vlaanderen. Dit betekent: alle aspecten van meting, rapportering en verificatie. In de roadmap staan concrete aanbevelingen voor de Vlaamse context.

2. Pilootprojecten

   De pilootprojecten zijn concrete samenwerkingsverbanden tussen private en/of publieke partners binnen de agrovoedingsketen die bovenstaand afsprakenkader in de praktijk willen toetsen. Deze kunnen de uitrol van carbon farming in Vlaanderen verder faciliteren.

   Op die manier wordt het afsprakenkader in een vroeg stadium getoetst, verbeterd en ten slotte gevalideerd via praktijkervaringen. Na deze toets en verbetering aan de hand van pilootprojecten, zullen de overheid en de betrokken sectoren het afsprakenkader finaal valideren.

Concrete (besliste) acties

Nieuwe GLB voorziet in steun voor verhogen van koolstofgehalte in de bodem

Deal 11: Werken aan de beschikbaarheid van voedselgrond

Doelstelling deal

De beschikbaarheid van betaalbare voedselgrond garanderen is een van de strategische doelstellingen van de Vlaamse voedselstrategie. Dit is een maatschappelijk probleem  waarbij gezocht moet worden hoe de verschillende ruimtegebruiken zoveel mogelijk met mekaar verzoend kunnen worden. Binnen deze deal willen we bekijken welke mogelijkheden er zijn binnen het brede netwerk en kader van de Vlaamse voedselstrategie om aan deze strategische doelstelling te werken. We waken over coherentie, bijvoorbeeld door deze deal af te stemmen met onderzoek rond garanderen van voedselzekerheid binnen de ecologische grenzen. 

Basiselementen van deze deal

• Inventariseren van huidig en nieuw instrumentarium om betaalbare voedselgrond beschikbaar te houden/maken (beleid, sensibilisering, subsidie, onderzoek, enz.). 
• Detecteren van knelpunten en mogelijkheden binnen dit instrumentarium, in overleg met relevante partners  
• Formuleren van (verbeter)voorstellen met oog op versterking van bestaande instrumenten of nieuwe instrumenten 
• We koppelen deze eerste elementen van de deal aan het onderzoek dat vandaag loopt bij de relevante partners rond ‘garanderen van voedselzekerheid binnen de ecologische grenzen’ 
• Uitwerken en implementeren van meest beloftevolle voorstellen (incl. creëren draagvlak en/of zoeken van middelen)  

OPMERKING: Dit is een eerste voorstel.. De deal dient nog integraal uitgewerkt te worden. Dit gebeurt in overleg met alle relevante partners en wordt getrokken door Departement Landbouw en Visserij. Voor deze deal zijn al geinteresseerde partners gevonden, maar er is nog geen overleg opgestart. Dit zal gebeuren vanaf 2023. 

Concrete (besliste) acties

Financiering voor project Land Mobility Scheme (Groene Kring)