Go4Food: Vlaamse voedselstrategie

Voedseldeals

De Vlaamse voedselstrategie krijgt concreet vorm door middel van voedseldeals. Dat zijn hefboomacties die impact kunnen hebben op meerdere strategische doelstellingen en die bestaande leemtes vullen. Diverse actoren in het voedselsysteem engageren zich om eraan te werken.

Overzicht van de lopende deals op deze pagina:

Deal eerlijke prijzen: Samen werken aan eerlijke prijsvorming en echte prijzen

Waarom deze deal? 

Door het incorporeren van alle kosten in de prijs van voeding willen we komen tot de echte prijzen. Dat zijn de prijzen die, naast de financiële kosten, ook andere kosten van voedsel meenemen zoals de sociale en ecologische kosten. Door deze kosten te integreren trachten we te komen tot een eerlijkere prijs die een toekomstperspectief biedt aan elke speler in de voedselketen, inclusief de consument en de omgeving.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?

We willen met deze deal belangrijke stappen zetten om:

  • Een eerlijke prijs(vorming) te verkrijgen voor alle schakels in de keten.
  • Te komen tot de ‘ware/echte’ prijzen (true price) die rekening houden met externe kosten op vlak van bv. milieu of gezondheid die door de maatschappij gedragen worden.

Hierbij vertrekken we van wat we kunnen in Vlaanderen en complementair is aan wat er gebeurt op EU- en federaal niveau.

Welke acties hebben we al ondernomen?

  • Definiëren wat er verstaan kan worden onder eerlijke prijzen.
  • Overzicht vormen van welke instrumenten kunnen helpen om te komen tot meer eerlijke/echte prijzen.
  • Interne workshop: Binnen het Agentschap Landbouw en Zeevisserij hebben we nagedacht wat de precieze doelstellingen kunnen zijn (invulling van begrip eerlijke/echte prijzen), en welke instrumenten wij als het meest waardevol zien om deze doelstellingen te behalen.
  • Superlijst Sociaal België 2024: onderzoek naar de mate waarin Belgische supermarkten mensenrechten beschermen in hun toeleveringsketens (initiatief van denktank Questionmark in samenwerking met Rikolto, met steun van Oxfam België en Fairtrade België, en gesubsidieerd door Agentschap Landbouw en Zeevisserij)
  • EIP-project GraanWaardig: samenwerking oude graansoorten: in  een  samenwerkingsstructuur met landbouwers en een bakker wordt gestreefd naar eerlijke prijsvorming doorheen de keten met oog voor risicospreiding en agro-ecologie
  • EIP-project PeaPact²: opschaling van lokale keten van gele erwt op basis van eerlijke waardeverdeling

Waaraan werken we momenteel?

Eerste externe workshop opstarten om tot een gedragen en duidelijke scope, overzicht van instrumenten en eerste verkenning van nodige acties rond dit thema te komen.

Waaraan willen we het komende jaar werken?

  • Een gedragen nota opmaken met concrete definitie en  instrumenten om de prijzen eerlijk te houden/maken voor alle partijen in de keten
  • Waar/indien nodig: concrete acties in het leven roepen met de verschillende ketenpartijen rond eerlijke prijzen

Welke acties ondersteunen deze deal? 

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?  

SD 6, SD 7, SD 8, SD 10, SD 11, SD 12, SD 13, SD 14, SD 16, SD 18

Wie zit erachter?

  • Trekker: Agentschap Landbouw en Zeevisserij
  • Stuurgroep (genodigden externe workshop): Algemeen Boerensyndicaat, BFA, Boerenbond, Bond Beter Leefmilieu (incl. WWF), Comeos, Departement Omgeving, Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, Fevia Vlaanderen, Gondola, Groene Kring, ILVO, KU Leuven, Rikolto, SALV, UGent

Deal voedselhubs: Sociale distributieplatformen structureel uitbouwen, verankeren en transformeren naar circulaire voedselhubs

Waarom deze deal?       

In Vlaanderen kunnen mensen die in voedselarmoede zitten terecht bij een voedselbank voor voedselondersteuning. Deze voedselbanken worden (deels) ondersteund door de verschillende sociale distributieplatformen. Vandaag de dag is het voortbestaan van de distributieplatformen echter niet altijd even zeker.

In deze deal vergroten we het bereik van sociale distributieplatformen als een optimaal verdeelkanaal naar heel Vlaanderen en ondersteunen we de transitie van deze platformen naar (boven)lokale voedselhubs. Een voedselhub is een fysieke en digitale plek voor voedselinitiatieven, met optimale herwaardering van voedseloverschotten en nevenstromen, met focus op sociale herverdeling. Dit heeft tot doel een einde aan voedselverlies te maken en een bijdrage te leveren aan de sociale circulaire economie van morgen. Terwijl de distributieplatformen momenteel vooral de nadruk leggen op sociale en welzijnsdoelen wil men met een circulaire voedselhub evolueren naar een duurzaam economisch model voor iedereen.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?

Tegen 2025 zijn in heel Vlaanderen sociale distributieplatformen actief, die de beweging maken naar circulaire voedselhubs. Dit zijn fysieke en digitale plekken voor voedselinitiatieven, met optimale herwaardering van voedseloverschotten en nevenstromen, met focus op sociale herverdeling. Samenwerking en complementariteit met de voedselbanken is hierbij belangrijk. 

Welke acties hebben we al ondernomen?

  • Een eerste model opmaken voor een circulaire voedselhub en definiëren welke taken hier onder zouden kunnen vallen.
  • Een traject uitstippelen om samen met de sociale distributieplatformen een roadmap uit te werken van distributieplatform naar circulaire voedselhub.

Waaraan werken we momenteel?

  • De definitie verfijnen van een circulaire voedselhub met de verschillende sociale distributieplatformen.
  • Het bestaande lerend netwerk van sociale distributieplatformen inzetten om de transitie naar voedselhubs in de praktijk te kunnen brengen.

Waaraan willen we het komende jaar werken?

Het lerend netwerk van sociale distributieplatformen activeren om de eerste stappen richting een circulaire voedselhub te zetten en de roadmap te vervolledigen.

Welke acties ondersteunen deze deal? 

  • Het Departement Zorg geeft een projectsubsidie aan de sociale distributieplatformen en brengt ze bijeen in een lerend netwerk dat inzet op expertiseopbouw en -uitwisseling (2021-2025). 
  • Vlaanderen Circulair/OVAM voorziet in een ondersteuning voor de logistiek van verse voedseloverschotten (3 organisaties)
  • Get Wasted is een online marktplaats voor voedingsoverschotten, waarbij boeren tot groothandels en de verwerkingsindustrie worden samengebracht in één circulair ecosysteem waarin ze die overschotten en reststromen kunnen verkopen (initiatief van EIT Food). 

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?

SD 1, SD 2, SD 3, SD 4, SD 5, SD 8, SD 14

Wie zit erachter?

  • Trekker: Departement Zorg
  • Lerend netwerk: huidige provinciale voedselbanken en andere sociale distributieplatformen

Deal voedselomgeving: Naar gezonde en duurzame voedselomgevingen in de Vlaamse publieke ruimte

Waarom deze deal?

Om gezonde en duurzame voedingspatronen aan te moedigen, moeten ze meer ondersteund en gestimuleerd worden via een aangepaste voedselomgeving. Dat geldt bijvoorbeeld op school, thuis, onderweg, op het werk, op restaurant en voor specifieke doelgroepen zoals ouderen. Deze deal brengt de inzichten vanuit verschillende projecten samen en tracht coherentie te zoeken waardoor de slagkracht van iedere partner wordt vergroot.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?        

  • Voedselomgeving voor Vlaanderen in kaart brengen 
    • Resultaten uit studie Sciensano 
    • Burger-wetenschapsproject 
  • Juridische instrumentarium om de voedselomgeving aan te passen in kaart brengen 
  • Lokale overheden begeleiden om door bv. het toepassen van de voedsellens (studie Atelier Romain) in opdracht van Departement Omgeving de voedselomgeving gedetailleerd in kaart te brengen en om kansen te identificeren waarop ingezet kan worden.  
    • In kaart brengen van voedselomgeving op gemeenteniveau/wijkniveau 
    • Beslissen welke kansrijke gebieden er zijn 
    • Burgerparticipatie 
    • Longlist van interventies 
    • Shortlist van interventies 
    • Aanbevelingen en conclusies 

Welke acties hebben we al ondernomen?

  • Burger-wetenschapsproject ‘De Grote Voedselkaart’ (gestart)
  • Juridisch instrumentarium (in opstart)
  • Voedselomgeving in kaart gebracht voor Vlaanderen (rapporten Sciensano)
  • Overzicht en evaluatie huidig beleid voedselomgevingen doorheen bestuursniveaus en deelstaten in België ‘Food EPI-studie’ (lopende)
  • Hap&Stap upgrade Walkabilityscoretool met voedselomgeving (lopende)

Waaraan werken we momenteel?

  • Samen optrekken met voedseldeal lokaal voedselbeleid (en andere) in functie van  betrokkenheid lokale overheden
  • Uitwerken lopende projecten en afstemmen op elkaar (met oog op synergieën en complementariteit)
  • Verkennen informatieve website rond deze deal

Waaraan willen we het komende jaar werken?

  • Verder uitwerken lopende projecten en vervolgstappen daarop
  • Concretiseren samenwerking voedseldeal lokaal voedselbeleid

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?

SD 1, SD 2, SD 3, SD 5, SD 8, SD 9, SD 10, SD 11, SD 17, SD 19

Wie zit erachter?             

  • Trekkers: Departement Zorg (met Vlaams Instituut Gezond Leven en Sciensano), Departement Omgeving 
  • Stuurgroep: Agentschap Landbouw en Zeevisserij, Let Us

Deal catering: Gezonde, duurzame en betaalbare voedingspatronen aanmoedigen via diverse catering-settings

Waarom deze deal?

Wat we verstaan onder gezonde voedingspatronen is bekend, via de voedingsdriehoek en de hiervan afgeleide richtlijnen voor diverse settings (Vlaams Instituut Gezond Leven en Departement Zorg). Concrete implementatie in de praktijk is een volgende stap om te komen tot een gezond, duurzaam en betaalbaar voedingsaanbod in diverse settings. Het is van belang om rekening te houden met succesfactoren en drempels, en te zorgen voor advies en actieve ondersteuning van instellingen in de diverse settings.

In deze deal willen we via diverse catering-settings de consument triggeren om gezond en duurzaam te eten, met oog voor de prijszetting en haalbaarheid.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?

  • Inzetten op een gezonder, meer milieuverantwoord aanbod, in openbare instellingen met aandacht voor lokaal en betaalbaar via de opzet van een lerend netwerk 
  • Inspireren met meer diverse gezonde, lokale en betaalbare gerechten via cateraars door o.a. kennis uit eiwitprojecten te delen
  • Implementatie van bestaande richtlijnen voor scholen, kinderdagverblijven, jeugdhulp en woonzorgcentra via cateraars versterken door de opzet van een lerend netwerk 
  • Cateraars die leveren aan private settings aanmoedigen (binnen de marges van lastenboeken) om het aanbod gezonder, duurzamer en betaalbaar te maken voor zowel de consument als de leverancier.

Welke acties hebben we al ondernomen?

  • Een cartografie opgesteld van de verschillende aanbieders in catering
  • Een gedeeld begrippenkader opgestart om uniform taalgebruik te stimuleren binnen de setting van catering
  • Parallellen onderzocht met de GoodFood-strategie en andere bestaande initiatieven voor cateraars, o.a. MVOO-tool voor catering.
  • EIP-project ZOBIO: meer lokale bioproducten in zorgkeukens door samenwerkingen tussen bioboeren en zorginstellingen.

Waaraan werken we momenteel?

Een lerend netwerk opstarten van cateraars en relevante partijen

Waaraan willen we het komende jaar werken?

Concrete acties uitwerken en opstarten samenwerking met de verschillende cateraars

Welke acties ondersteunen deze deal?

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?

SD 1, SD 2, SD 4, SD 5, SD 7, SD 8, SD 9, SD 10

Wie zit erachter?             

Agentschap Landbouw en Zeevisserij, Departement Zorg, Vlaams Instituut Gezond Leven, Rikolto

Deal jeugd: Toegang van kinderen en jongeren tot voldoende, gezonde en duurzame voeding garanderen

Waarom deze deal?

We willen de toegang tot voldoende, gezonde en duurzame voeding voor alle kinderen en jongeren in Vlaanderen garanderen.  We richten ons daarbij in eerste instantie naar de setting scholen (in tweede instantie vrije tijd) waar we alle kinderen en jongeren kunnen bereiken en waar we vanuit Vlaanderen een aantal beleidskaders en -instrumenten hebben. 

Geïnspireerd door bottom-upprojecten op lokaal niveau, rollen we in heel Vlaanderen een systeem uit om de toegang tot voeding voor kinderen en jongeren op structurele wijze te verbeteren en dit met aandacht voor alle consumptiemomenten (ontbijt, middagmaal zowel schoolmaaltijd als brooddoos, tussendoortjes), heel in het bijzonder voor de meest kwetsbare kinderen.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?

  • In kaart brengen van de verschillende lopende acties
  • Overleg faciliteren tussen de verschillende actoren
  • Kennisopbouw over en monitoren van het doel van de deal
  • Best practices in actie brengen
  • Op basis van bovenstaande een structurele aanpak uitwerken voor Vlaanderen en deze testen

Welke acties hebben we al ondernomen?

Waaraan werken we momenteel?

Uitvoeren van de gap-analyse tussen het huidige en het toekomstige systeem

Waaraan willen we het komende jaar werken?

Een actieplan opmaken om op basis van verschillende piloottrajecten de brug tussen het huidige en het toekomstige systeem te maken.

Welke acties ondersteunen deze deal? 

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?  

SD 1, SD 2, SD 3, SD 4, SD 17

Wie zit erachter?

  • Trekkers: Agentschap Landbouw en Zeevisserij, Departement Onderwijs en Vorming
  • Kerngroep: Departement Zorg, Agentschap Landbouw en Zeevisserij, Departement Onderwijs en Vorming, Rikolto

Deal agro-ecologie: Agro-ecologie in het Vlaamse voedselsysteem: kansen stimuleren, hindernissen wegwerken

Waarom deze deal?       

Agro-ecologie is een concept dat in de voedselwereld steeds meer aandacht krijgt. Vandaag zijn verschillende stakeholders binnen het Vlaamse voedselsysteem al bezig met agro-ecologie, zowel binnen de maatschappij (ngo’s, landbouw- en natuurorganisaties,  enz.) als binnen de onderzoekswereld. Er zijn meer en meer Vlaamse landbouwers die agro-ecologisch aan de slag zijn en de interesse vanuit de meer ‘conventionele’ landbouw groeit. Beleidsinstanties zijn in toenemende mate bezig met de vraag hoe agro-ecologie verder opgeschaald en gestimuleerd kan worden in Vlaanderen. Om hieraan tegemoet te komen en om de kansen aangaande agro-ecologie in het Vlaams voedselsysteem te stimuleren en hindernissen weg te werken, werd dit project opgenomen als deal binnen de Vlaamse voedselstrategie.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?

  • We maken de principes en praktijken van agro-ecologie beter bekend en stimuleren de toepassing ervan in Vlaanderen. We tonen in welke aspecten agro-ecologie vandaag al  aanwezig is, erkennen het innovatieve potentieel van agro-ecologie binnen de Vlaamse context en versterken van hieruit de toepassing ervan. We identificeren hindernissen voor landbouwers en pakken ze aan, o.a. op vlak van (inkomens)zekerheid..  
  • We stimuleren agro-ecologische innovatie via participatief onderzoek en door voedselproducenten te ondersteunen bij het implementeren van – vaak experimentele – agro-ecologische praktijken. Ondersteuning kan verschillende vormen aannemen (bv. advies, begeleiding, instellen regelluwe zones, aanpassen wetgeving) en moet agro-ecologische ondernemers de kansen bieden om te ondernemen. Verdieping wordt geïnspireerd vanuit systeemdenken.   
  • We gaan de uitdaging aan om  te werken aan een coherent beleid dat deze doelstelling ondersteunt. We werken hiervoor samen, over grenzen heen, met een constructieve ingesteldheid en durven gaan voor innovatief beleid. Maatwerk is belangrijk (vaak  gebiedsgericht werk), waaruit ook op hoger niveau geleerde lessen getrokken kunnen worden. Daarvoor is naast een inhoudelijke component ook een procesmatige component nodig (hoe krijg je dingen in beweging? Wie trekt dit?) 

Welke acties hebben we al ondernomen?

  • Hindernissen en hefbomen in het beleid in kaart brengen via een bevraging van stakeholders
  • Een workshop organiseren met stakeholders om een beter begrip van het concept agro-ecologie te bekomen. Hieruit werden ook 5 kernboodschappen gehaald.
  • Een sessie organiseren over de evolutie en begripsduiding van het concept agro-ecologie op de Open Food Conference in kader van het Belgische EU-voorzitterschap.
  • Inzicht krijgen in noden en huidige aanbod rond opleidingen en adviesvormen voor agro-ecologie via literatuurstudie en twee bevragingen

Waaraan werken we momenteel?

  • Opmaak van een publiek beschikbare basispresentatie
  • Meer aandacht voor agro-ecologie in het secundair landbouwonderwijs en de naschoolse vorming
  • Lopende onderzoeksopdracht door Departement Omgeving en VLM: “Op weg naar een Vlaams beleid dat inzet op agro-ecologie: verkenning van buitenlandse voorbeelden en uitwerking van hefbomen voor Vlaanderen”. Resultaten voorzien voor de zomer van 2025.

Waaraan willen we het komende jaar werken?

  • Concrete voorbeelden oplijsten waar de agro-ecologische principes urgente problemen kunnen helpen oplossen
  • Overleg met vormingscentra om lespakketten uit te werken
  • Een overheidsbrede beleidswerkgroep oprichten waar informatie uitgewisseld wordt, mogelijke samenwerkingen ontstaan en rond verbeterpunten aan beleidsinstrumenten wordt gewerkt. 

Welke acties ondersteunen deze deal?

Vlaamse financiering in EU partnerschap agro-ecologie

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?

SD 1, SD 2, SD 4, SD 5, SD 6, SD 7, SD 11, SD 14, SD 17

Wie zit erachter?             

  • Trekker: Agentschap Landbouw en Zeevisserij
  • Stuurgroep: Departement Omgeving, Living Lab Agro-Ecologie en Biologische Landbouw (LLAEBIO), Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Voedsel Anders

Deal lokaal voedselbeleid: Voedselstrategieën op lokaal, regionaal en provinciaal niveau

Waarom deze deal?

Deze deal zorgt ervoor dat de Vlaamse voedselstrategie ver/hertaald wordt naar lokale besturen, dat de lokale besturen hiermee (op hun manier) aan de slag kunnen en hierbij (indien nodig) begeleid/ondersteund kunnen worden.

Deze deal wil ook bijdragen tot een betere beleidscoherentie rond het thema voedsel tussen de verschillende beleidsniveaus op lokaal, provinciaal en regionaal vlak, maar ook tussen de verschillende beleidssectoren.

Wat zijn de concrete doelstellingen van deze deal?       

Tegen 2025: 

  • is ‘lokale voedselstrategie’ een thema in de lokale bestuursakkoorden in de helft van de Vlaamse gemeenten en alle provinciebesturen
  • werkt een kwart van de Vlaamse gemeenten aan een (boven)lokale voedselstrategie of aan acties die er een basis voor kunnen vormen

Welke acties hebben we al ondernomen?

  • Organisatie van werkgroep en regelmatige overlegmomenten
  • Opmaak van een implementatieplan en werkpakketten
  • Organisatie van webinars  voor lokale besturen (sensibilisatie en informatie): 
  • Uitwerken van een communicatieflow tussen lokale besturen en de voedseldeals 
  • Ondersteunende acties via concrete projectoproepen in kader van plattelandsbeleid (bijvoorbeeld de oproep naar voedselregisseurs, LEADER-projecten)

Waaraan werken we momenteel?

  • Overzicht opmaken van lokale besturen die rond voedsel werken, als basis voor monitoring
  • Finetunen communicatie en werking naar lokale besturen
  • Voorbereiden webinar najaar 2024/voorjaar 2025
  • Verkenning mogelijkheden en afstemming met lokaal energie en klimaatpact

Waaraan willen we het komende jaar werken?

  • Verdere informatie en sensibilisatieacties voor lokale besturen in samenwerking met andere deals (o.a. via communicatieacties en webinarreeks)
  • Verdere verkenning naar mogelijke ondersteuning van lokale besturen in het opmaken van een (boven)lokale voedselstrategie.

Welke acties ondersteunen deze deal? 

Aan welke SD’s van de strategie draagt deze deal bij?

SD 2, SD 3, SD 4, SD 5, SD 8, SD 10, SD 11, SD 19

Wie zit erachter?

  • Trekkers: VLM iin samenwerking met Agentschap Landbouw en Zeevisserij
  • Werkgroep: Let Us, Departement Omgeving, Agentschap Binnenlands Bestuur, VLAM, OVAM, Vereniging Vlaamse Provincies, provincie Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, Bond Beter Leefmilieu, Boerenbond, ProVeg, Rikolto
Groep herfstgroenten
Delen: