Energie en klimaat

Klimaatmitigatie: klimaatverandering tegengaan

Op deze pagina:

Klimaatmaatregelen vindt u op het rundveeloket (rundvee) en klimrekproject (rundvee, varkens, akkerbouw). Met deze maatregelen kunt u mee de klimaatverandering tegengaan.

Klimaatmaatregelen binnen landbouw

Binnen de landbouwsector staat klimaat hoog op de agenda. Enerzijds dragen landbouwactiviteiten bij tot de klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen. Anderzijds is de sector erg gevoelig aan de verstoringen van het klimaat. Met het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2021-2030 wordt volop gewerkt aan een klimaatslimmere landbouw en visserij, onder meer via gepaste maatregelen op vlak van klimaatmitigatie, -adaptatie en duurzaam landgebruik.

Klimaatverandering wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen. De verschillende sectoren worden in de klimaatboekhouding opgedeeld in twee types: de sectoren die vallen onder het Europese Emission Trading System (ETS), zoals energieproducenten en zware industrie, en deze die hier niet onder vallen (niet-ETS). Ongeveer 40% van de Vlaamse broeikasgasuitstoot valt onder de ETS emissiehandel1. Binnen de niet-ETS sectoren zorgde de landbouw in 2018 voor 17% van de uitstoot.

Binnen de meeste sectoren is koolstofdioxide (CO2) het voornaamste broeikasgas. Binnen de landbouw zijn echter methaan (CH4) en lachgas (N2O) belangrijker (Figuur 2). Deze gassen komen voornamelijk vrij door biologische processen zoals respectievelijk verteringsprocessen van herkauwers, mestopslag en bemesting. CO2 komt voornamelijk vrij bij energetische processen, zoals het verwarmen en klimatiseren van serres, stallen en landbouwgebouwen en het gebruik van landbouwmachines  Belangrijk is dat de impact2 van CH4 het klimaat 25 keer groter is dan deze van CO2. Voor  N2O is dit zelfs 298 keer groter. Daarnaast wordt CO2 trager afgebroken in de atmosfeer en zal een deel van de uitstoot daardoor accumuleren.

Meer info? Raadpleeg de website van VMM of www.klimaat.be

Expertisecentrum Landbouw & Klimaat

Het ILVO-Expertisecentrum Landbouw & Klimaat (ILVO-ELK) werd eind 2016, naar aanleiding van het klimaat- en energiepact, opgericht onder impuls van de Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en Landbouw. De Vlaamse overheid erkent dit expertisecentrum als een multidisciplinair, onafhankelijk en gedegen kenniscentrum, waar het beleid en de private stakeholders terecht kunnen voor advies en onderzoek. Het expertisecentrum Landbouw en Klimaat stelt zich de volgende drie doelen:

  • Onderzoeksprojecten en -resultaten in relatie plaatsen met de klimaatverandering en nieuwe onderzoeksprojecten oriënteren naar het kader van de klimaatuitdaging
  • Communiceren over de multidisciplinaire klimaatkennis aanwezig op ILVO
  • De internationale evoluties qua klimaat- en landbouwonderzoek op de voet volgen

Voor de ondersteuning van het beleid en de sector oriënteert ILVO-ELK zijn klimaatonderzoek op drie sporen:

  • Klimaatmitigatie: moet technologieën en systemen aanbrengen die toelaten om de impact van landbouw en visserij op het klimaat te reduceren
  • Klimaatadaptatie: moet de mogelijkheden onderzoeken tot aanpassing van de Vlaamse landbouw en visserij aan het wijzigend klimaat 
  • C-arme economie en de rol van de landbouw in het bredere klimaatvraagstuk

Voor meer info en een overzicht van de concrete onderzoeksprojecten rond klimaat.

Convenant "Enterische emissies rundvee"

Op 29 maart 2019 hebben zestien partners uit de brede rundveeketen het convenant “Enterische emissies rundvee” in de proefmelkveestal van het ILVO ondertekend. Met dit convenant wordt gewerkt aan de prognose van het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2021-2030 om de enterische emissies te verminderen met -19% ten opzichte van 2005 of tot een niveau van 1,9 Mton CO2-eq. Het convenant ‘Enterische emissies rundvee’ wil maatregelen in de sector uitrollen en richt hiervoor meerdere thematische werkgroepen op. Daarnaast wordt ook ingezet op onderzoek.

De partners komen uit verschillende schakels van de agrovoedingsketen. Zo engageren de landbouworganisaties (Algemeen Boerensyndicaat, BioForum, Boerenbond, Groene Kring, Vlaams  Agrarisch Centrum) zich, maar ook specifieke zuivel- en vleesveesectororganisaties (Belgische confederatie  van de Zuivelindustrie (BCZ), Belbeef, Coöperatie voor Rundveeverbetering (CRV), de Federatie voor het Belgisch Vlees (FEBEV)), de mengvoederfabrikanten onder naam van de Belgian Feed Association (BFA), de federatie van toeleveranciers van machines, gebouwen en uitrustingen (Fedagrim)  en verschillende entiteiten van de Vlaamse overheid. Via deze ketenbenadering wordt gestreefd naar geïntegreerde aanpak voor het reduceren van de uitstoot van broeikasgassen.

Meer informatie en jaarverslagen Convenant Enterische Emissies Rundvee

Klimaatbeleid: van Parijs naar Vlaanderen

Op  12 december 2015, vond de internationale klimaattop in Parijs plaats: 195 landen engageren zich om de opwarming van de aarde tegen te gaan en deze te beperken tot 2°C en te streven naar maximaal 1,5°C opwarming ten opzichte van pre-industriële niveaus.

Ook de Europese Unie engageerde zich binnen dit klimaatakkoord en vraagt aan elke lidstaat zijn bijdrage te leveren door het opstellen van nationale energie- en klimaatplannen. In België is dit een geïntegreerd plan, bestaande uit bijdragen van de drie gewesten en het federale niveau.

De Vlaamse Regering keurde op 9 december 2019 het Vlaams Energie- en Klimaatplan 2021-2030 definitief goed. Hierin wordt voor de Vlaamse non-ETS sectoren beschreven hoe ze de reductiedoelstelling voor 2030 moeten halen.

Daarnaast keurde de Vlaamse Regering op 20 december 2019 de Vlaamse klimaatstrategie 2050 goed.

Meer info? Raadpleeg de website van Departement Omgeving of www.klimaat.be.

Voor meer info omtrent de toepassing van concrete maatregelen op het land- en tuinbouwbedrijf verwijzen we naar de beschikbare brochures:

Doelstellingen voor 2020, 2030 en 2050

In uitvoering van het Europese klimaat- en energiebeleid gelden er ambitieuze doelstellingen voor de beperking van de uitstoot van broeikasgassen, de verbetering van de energie-efficiëntie en de verhoging van het aandeel energie uit hernieuwbare energiebronnen.

Zo diende tegen 2020:

  • 20% minder broeikasgasemissies uitgestoten te worden
  • 20% minder energie verbruikt te worden
  • 20% van de in Europa verbruikte energie uit hernieuwbare energiebronnen te komen

Omgezet naar Belgische doelstellingen wordt dit:

  • 15% minder broeikasgassen uitstoten (ten opzichte van 2005)
  • 20% minder energie verbruiken (ten opzichte van 1990)
  • 13% van het totale energieverbruik uit hernieuwbare energie halen

Wat deze laatste doelstelling betreft ging Vlaanderen uit van een ambitieuze hernieuwbare energiedoelstelling van 10,5% in 2020. Om deze doelstelling te halen, moesten het aandeel groene stroom en het aandeel groene warmte nog sterk verhogen en moest ook de energie-efficiëntie nog sterk verbeteren.

Op 22 januari 2014 lanceerde de Europese Commissie nieuwe energie- en klimaatdoelstellingen voor 2030. Deze leggen, op Europees niveau, een broeikasgasreductie van 40% en een aandeel van hernieuwbare energie van 27% op tegen 2030 ten opzichte van het niveau in 1990.

In het kader van de internationale onderhandelingen onder de Verenigde Naties heeft België zich ertoe verbonden een strategie voor een koolstofarme ontwikkeling te ontwikkelen. Een dergelijke strategie moet passen binnen het Europees engagement om de broeikasgasuitstoot tegen 2050 met 80 tot 95% te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990.

Voor meer info over het internationaal, Europees en Belgische klimaatbeleid zie www.klimaat.be.

Vlaams Klimaatbeleidsplan

Het volledige Vlaams Klimaatbeleidsplan kan u raadplegen via Departement Omgeving.

Voor de land- en tuinbouwsector zal ingezet worden op:

  1. Algemene maatregelen zoals versterkte inzet op sensibilisering, aandacht voor klimaat binnen het nieuwe GLB en PDPOIII, onderzoek (o.a. vanuit ILVO) naar meetinstrumenten voor broeikasgassen, reductietechnieken voor broeikasgasemissies, rationeel energiegebruik en hernieuwbare energie, ...
  2. Maatregelen die de energetische (CO2-)emissies reduceren, zoals energiebesparing door rationeel energieverbruik, de productie en het gebruik van duurzame en hernieuwbare energiebronnen en de optimale benutting van fossiele brandstoffen   
  3. Maatregelen die de niet-energetische (CH4- en N2O-)emissies reduceren, zoals de reductie van methaanemissies uit verteringsprocessen van runderen; de lachgas- en methaanemissies uit mestopslag afkomstig van runderen, pluimvee en varkens; de reductie van lachgasemissies uit de bodem, ...

Vlaams Klimaatfonds

In 2012 werd het Vlaams Klimaatfonds in het leven geroepen. Hiermee wordt het nodige financieel kader gecreëerd voor het voeren van een ambitieus langetermijnbeleid inzake klimaat. Dit Vlaams Klimaatfonds wordt gespijsd met o.m. de opbrengsten uit de veiling van Europese emissierechten. Voor landbouw werden volgende maatregelen reeds gefinancierd vanuit het Vlaams Klimaatfonds:

  • Project Enerpedia 2.0 (€390.000) + Enerpedia 3.0 (€399.118):

In dit project zullen innovatieve technieken voor broeikasgasreducties, energiebesparing en de productie van hernieuwbare energie in de land- en tuinbouw getest en gepromoot worden, met de bedoeling om deze vlotter ingang te doen vinden in de verschillende deelsectoren van de land- en tuinbouw. Er wordt ingezet op technologieën die nog een ontwikkelingspotentieel in de sector hebben, zoals micro- en pocketvergisting, kleine windturbines, zonneboilers, actief ontvochtigen met warmterecuperatie in serres, bewaring en koeling van land- en tuinbouwproducten en warmtepompen.

Voor meer informatie over de activiteiten binnen Enerpedia 2.0 en 3.0, kan u terecht op www.enerpedia.be

  • Pilootproject restwarmte in glastuinbouwcluster: €1,9 miljoen

Het gaat om een eenmalige subsidie aan MIROM Roeselare voor de realisatie van een warmtenet tussen de verbrandingsinstallatie en de glastuinbouwcluster Roeselare-West. Met het warmtenet, inclusief randinfrastructuur, wordt restwarmte uitgekoppeld bij de huisvuilverbrandingsoven van MIROM Roeselare en geleverd aan glastuinbouwcluster Roeselare-West. Van de globale energiebehoefte van 90 GWh, die normaal wordt ingevuld met fossiele brandstoffen, kan voortaan 60 GWh aangeleverd worden door restwarmte van de verbrandingsoven. De uitstootreductie van CO2 tot 2020 wordt op 112.500 ton geraamd.

  • Investeringssteun voor kleinschalige vergisting op landbouwbedrijven: €2,25 miljoen

In een zogenaamde “pocketvergister” vindt in een zuurstofloze omgeving door bacteriën een vergistingsproces plaats waarbij organische stoffen uit mest worden omgezet naar biogas. Het biogas wordt gebruikt als brandstof in een motor die een generator aandrijft die elektriciteit produceert. Op deze manier krijgen we groene elektriciteit, gewonnen uit biomassa. De verwachte CO2-reductievermindering tot 2020 bedraagt ongeveer 440.000 ton.

Delen: