Eiwitstrategie

Deze partners in deze eiwitstrategie willen tegen 2030 een meer duurzame, diverse en toekomstgerichte eiwitvoorziening bereiken én de Europese zelfvoorziening in eiwitten verhogen. Zes strategische thema’s moeten daarbij helpen:

1. Duurzaam diervoeder

U kunt als landbouwer zelf meer eiwitrijk diervoeder produceren: veldbonen, erwten, lokale soja, klaverrijke graslanden en mengteelten. Dan moet er minder soja uit de Verenigde Staten en Zuid-Amerika worden ingevoerd. Tegen 2030 moet alle soja in de Belgische diervoederindustrie een duurzaamheidslabel hebben en moet de helft van de gebruikte grondstoffen voor veevoeder bestaan uit nevenstromen van de voedings-en biobrandstoffenindustrie.

FILMPJE: De Belgische diervoedersector zet zich al jaren in voor een duurzame productie van diervoeders met tal van initiatieven. Een volgende stap is het duurzaamheidscharter waarbij 12 concrete doelstellingen zullen uitgevoerd worden tegen 2030.

Zie ook artikel Het toasten van veldbonen | Landbouw en Visserij (vlaanderen.be)

2. Duurzame dierlijke productie

De veehouderij zorgt in Vlaanderen mee voor voedselzekerheid en -veiligheid, maar is ook belangrijk in een circulair systeem en op vlak van productie-efficiëntie. Dieren onderhouden immers het landschap, valoriseren producten die de mens niet kan verteren (zoals gras en nevenstromen) en hun mest voedt gewassen en brengt koolstof in de bodem aan. De impact op klimaat, milieu, biodiversiteit en water moet echter gereduceerd worden. Daarom is het belangrijk dat nieuwe verdienmodellen en afzetmarkten worden gestimuleerd, van biologische veeteelt over korteketenverkoop tot energieproductie.

FILMPJE: De duurzaamheidsmonitoring in de melkveehouderij is een goed instrument om de inspanningen van veehouders op het vlak van duurzaamheid in kaart te brengen en op termijn ook te vergroten. De melkvee- en zuivelsector nam hierbij het voortouw.

3. Meer plantaardige eiwitten

De Vlaamse landbouw kan niet alleen meer eiwitgewassen voor dierlijke consumptie produceren, maar ook voor menselijke consumptie. Voor eiwitrijke teelten als soja en quinoa moeten er daarom nieuwe ketens ontwikkeld worden die de landbouwers afzetzekerheid kunnen bieden.

FILMPJE: Er is in Vlaanderen potentieel voor de productie van plantaardige eiwitten, gezien de toenemende vraag van de consument en uit de verwerkende sector. Er is echter nood aan verdere teeltoptimalisatie en kennisopbouw betreffende de eigenschappen en mogelijke toepassingsmogelijkheden ervan.

4. Meer nieuwe eiwitten

Nieuwe eiwitbronnen hebben een plaats in veevoeding, menselijke voeding en in de biogebaseerde economie. Denk maar aan: insecten, algen, microbiële eiwitten uit schimmels en bacteriën, en cellulaire eiwitten zoals kweekvlees. Vlaanderen moet een hotspot worden op het gebied van kennis, productie en verwerking van deze ‘nieuwe’ eiwitten. 

FILMPJE: Insecten en microbieel eiwit zijn twee voorbeelden van ‘nieuwe’ eiwitten, ter aanvulling van het plantaardige en dierlijke eiwitaanbod. Rond deze twee eiwitten is er in Vlaanderen al heel wat kennis en ervaring, vooral bij de onderzoeksinstellingen.

5. Meer productdiversiteit

Als de consument naar de winkel gaat, moet die (in de toekomst) kunnen kiezen tussen een breed gamma aan smakelijke, veilige en hoogwaardige eiwitproducten. Hierbij speelt ook de eventuele verwerking van eiwitbron naar -product een belangrijke rol.

FILMPJE: Flanders’ FOOD brengt startups met eiwitinnovaties in contact met gevestigde spelers uit de voedingsindustrie om uitwisseling en samenwerking te promoten.

6. Duurzame eiwitconsumptie

Een gezond en duurzaam voedingspatroon omvat ook een gezonde, diverse, milieuverantwoorde en lokale eiwitconsumptie. Dierlijke eiwitbronnen hebben daar een plaats in, maar een verschuiving naar meer plantaardige en alternatieve eiwitbronnen is noodzakelijk.

FILMPJE: Wat is gezonde voeding en hoe komen we tot een duurzame eiwitconsumptie? Een Green Deal wil werk maken van een beter evenwicht tussen dierlijke en plantaardige eiwitten op ons bord.

ACTIE: Green Deal Eiwitshift gaat voor een duurzaam voedingspatroon - Departement Omgeving (vlaanderen.be)

Deze Vlaamse eiwitstrategie en bijhorende doelstellingen werden vertaald in een eerste set van 76 acties in het eiwitactieprogramma en 42 onderzoeksprojecten in de annex onderzoek.

Acties en doelstellingen van deze eiwitstrategie en het bijhorend eiwitactieprogramma worden gemonitord via een jaarlijks voortgangsrapport. Dit voortgangsrapport geeft de voortgang van acties en doelstellingen weer. Wat zijn de resultaten van de eerste set van acties uit het eiwitactieprogramma? Zijn we op schema om de doelstellingen richting 2030 te behalen? Welke extra acties zijn nodig en welke partners engageren zich hiervoor?

Eiwitactieprogramma 2022

Vlaamse eiwitstrategie: actieprogramma 2022

Dit eiwitactieprogramma 2022 geeft uitvoering aan de eiwitstrategie 2021 - 2030. Dit is een eerste set van acties die jaarlijks geactualiseerd en aangevuld wordt in een voortgangsrapportage.   De verduurzaming en diversificatie van de productie en consumptie van eiwitten, het kerndoel van de eiwitstrategie, past binnen de Vlaamse voedselstrategie en het relanceplan, waarmee de Vlaamse regering, samen met heel wat partners, het voedselsysteem de komende jaren veerkrachtiger en innovatiever wil maken en wil klaarstomen voor de toekomst.  

In totaal omvat het actieprogramma 76 acties. Hiervan staan 32 acties volledig op conto van de Vlaamse eiwitstrategie (deze waren er niet geweest zonder de Vlaamse eiwitstrategie): de 19 lopende projecten ‘realisatie eiwitstrategie’ en 13 acties uit de eiwitploegen. De overige 44 acties zijn relevante acties die uitgevoerd worden/werden door minstens één van de partners van de eiwitstrategie, met een rechtstreekse link naar minstens één van de doelstellingen van de eiwitstrategie en met een mogelijk spill-over-effect naar andere acties / partners. Deze bieden inspiratie of een platform voor toekomstige acties. 

32 verschillende partners of partnerschappen nemen de lead om één of meerdere acties uit te voeren. De Vlaamse eiwitstrategie is en blijft dus een mooie samenwerking tussen vele Vlaamse partners uit de sector, het beleid en het onderzoek. 

Naast deze 76 acties in het eiwitactieprogramma, zijn er eveneens 42 onderzoeksprojecten die rechtstreeks gelinkt kunnen worden aan één of meerdere doelstellingen uit de eiwitstrategie. Deze vindt u in een aparte bijlage bij dit actieprogramma.

• Bij klikken op één van vier type acties verschijnt de lijst van acties die onder dit type actie vallen.
• Bij klikken op één van zes strategische doelstellingen statussen verschijnt de lijst van acties die onder deze strategische doelstelling vallen. 
• Bij klikken op één van drie statussen verschijnt de lijst van acties die onder deze status vallen.

Type acties: subsidie - randvoorwaarden - sensibilisering - samenwerking in de keten

Wat betreft het type van de acties, ligt het zwaartepunt op samenwerking in de keten (34 acties) en sensibilisering (24 acties). De focus ligt immers ook op acties waarvoor samenwerking binnen de keten, of tussen beleid, onderzoek en/of sector nodig is. Dat is ook de reden waarom de partners van de eiwitstrategie op regelmatige basis blijven samenkomen.

Verdeling acties over zes strategische doelstellingen

De verdeling van de 76 acties over de zes strategische doelstellingen van de eiwitstrategie is vrij evenwichtig, met uitzondering voor de doelstelling ‘meer productdiversiteit’ die momenteel vijf acties telt. De doelstelling ‘meer nieuwe eiwitten’ heeft met 20 acties het grootste gewicht. Dit is voornamelijk te verklaren doordat deze eiwitbronnen nieuw zijn en nog veel groeipotentieel hebben met behulp van samenwerking in de keten, sensibilisering en subsidies.  

Status acties: gepland - in uitvoering - uitgevoerd

De meeste acties (44) zijn in uitvoering. 18 acties werden recent uitgevoerd en 14 acties zijn gepland en dus nog in de idee-fase. De acties die uitgevoerd werden, omvatten eveneens acties die een continu vervolg hebben, zoals bijvoorbeeld subsidies die nu nog van kracht zijn. 

Onderzoeksprojecten rond eiwitten

Annex bij Vlaamse eiwitstrategie: eiwitactieprogramma 2022 - Onderzoek

In totaal werden door Agrolink Vlaanderen 42 onderzoeksprojecten geïdentificeerd die een rechtstreekse link hebben met één of meerdere doelstellingen uit de eiwitstrategie. De verdeling van deze 42 onderzoeksprojecten over de zes strategische doelstelling is vrij evenwichtig en analoog aan de verdeling van de acties uit het eiwitactieprogramma over de doelstellingen.  Dit overzicht is vermoedelijk niet volledig, aangezien de focus ligt op het onderzoek waarbij één of meerdere partners van Agrolink Vlaanderen betrokken zijn.  De bedoeling van dit document is niet om volledig te zijn, maar wel om een beeld te geven van de thema’s en tendensen die leven binnen het eiwitonderzoek. 

Het Platform Eiwit van Agrolink Vlaanderen houdt deze lijst actueel en zorgt voor uitwisseling en synergieën tussen de verschillende onderzoeksprojecten, en de andere acties, rond eiwitten.

• Bij klikken op één van zes strategische doelstellingen statussen verschijnt de lijst van onderzoeksprojecten die onder deze strategische doelstelling vallen).

Ook bij het onderzoek heeft de doelstelling ‘meer nieuwe eiwitten’ met 13 onderzoeksprojecten het grootste gewicht. Deze eiwitbronnen zijn immers zeer divers (microbiële eiwitten, algen, insecten, nieuwe nevenstromen, enz.) en vragen doordat ze relatief nieuw zijn nog veel onderzoek. Met onderzoeksprojecten worden knelpunten en kennishiaten zoals het milieu- en klimaateffect, de voedselveiligheid, kwaliteit, opschaling, valorisatie, enz. aangepakt.  

De doelstelling ‘meer plantaardige eiwitten’ telt momenteel 10 onderzoeksprojecten die tussen 2021 en 2030 opgestart werden of worden. Hier ligt de klemtoon op eiwitbronnen die zowel qua eiwitgehalte als milieu- en klimaatimpact veelbelovend zijn, maar nog weinig toegepast worden in Vlaanderen (bv. soja, kikkererwten, veldbonen, peulvruchten, enz.). Onderzoeksprojecten helpen zoeken naar de antwoorden die nodig zijn om deze teelten in de praktijk toe te passen en het al aanwezige areaal plantaardige eiwitbronnen te vergroten. 

Bij de 7 onderzoeksprojecten binnen de doelstelling dierlijke productie ligt de nadruk op het verminderen van emissies die gepaard gaan met dierlijke productie (zoals CO₂ en methaan), en het verkennen en kwantificeren van alternatieve verdienmodellen met een positieve milieu- en klimaatimpact zoals carbon farming of agro-ecologie. Hiervoor werden enkel onderzoeksprojecten met een holistische aanpak geselecteerd, namelijk projecten die niet één problematiek (ammoniak, klimaat, dierenwelzijn, enz.) behandelen, maar verschillende uitdagingen die gepaard gaan met dierlijke productie zoveel mogelijk samen aanpakken.  

De 5 onderzoeksprojecten rond duurzaam diervoeder zijn rechtstreeks gelinkt aan het verminderen van de milieu- en klimaateffecten van diervoeder, en met name de import van soja.  

Onderzoeksprojecten rond productdiversiteit leggen de klemtoon op (de optimalisatie van) verwerking van primaire eiwitten tot halffabricaten of afgewerkte producten die bruikbaar zijn voor de voedingsindustrie of klaar zijn voor de consument. 

 Wat betreft de doelstelling eiwitconsumptie, worden hier momenteel slechts 2 onderzoeksprojecten opgelijst: één rond (eet)gedrag van jongeren en één rond de consumentenacceptatie ten opzichte van insecten. Belangrijke opmerking: er is veel meer Vlaams onderzoek over eiwitconsumptie, maar dat wordt hier niet vermeld omdat deze projecten al gebundeld werden in het kader van de Green deal ‘Eiwitshift op ons bord’. Deze vindt u terug in het voortgangsrapport van de Green Deal op volgende webpagina: Green Deal Eiwitshift op ons bord | Departement Omgeving - Vlaamse overheid (vlaanderen.be) (zie 4.2: Onderzoek en innovatie).

Voortgangsrapport 2023

Meer info volgt.

Meer info

• Rapport: Lokale, duurzame en gezonde eiwitten van productie tot consumptie. Vlaamse eiwitstrategie 2021-2030. Samen kansen creëren voor welvaart, milieu en gezondheid - English version: Flemish Protein Strategy 2021-2030, One Planet network
• Filmpje YouTube: Vlaamse eiwitstrategie 2021-2030
• Persbericht 16/03/2022: Steun voor 19 projecten die het aanbod en de consumptie van eiwitten in Vlaanderen diversifiëren en verduurzamen
• Persbericht 13/12/2022: Realisatie eiwitactieprogramma Departement Landbouw en Visserij draait op volle toeren

Contact