Eiwitstrategie

De Vlaamse eiwitstrategie wil tegen 2030 een meer duurzame, diverse en toekomstgerichte eiwitvoorziening bereiken én de Europese zelfvoorziening in eiwitten verhogen.

Eiwitstrategie figuur infographic 2025

Naar een toekomstgerichte eiwitvoorziening in Vlaanderen

Vlaanderen wil tegen 2030 een verantwoorde, diverse en toekomstgerichte eiwitvoorziening. Dat betekent dat we verschuiven naar eiwitten met een hoge opbrengst en een lage impact, zowel op het veld als in ons bord. 
Plantaardige en nieuwe eiwitbronnen zoals microbiële eiwitten, algen of insecten hebben een kleinere voetafdruk dan dierlijke eiwitbronnen, zeker op het vlak van klimaatimpact en landgebruik.  Tegelijk willen we meer eiwitten van eigen Europese bodem en minder afhankelijkheid van ingevoerde eiwitten buiten Europa, bv. soja uit Zuid-Amerika. Dat kunnen we bereiken door in te zetten op klimaatvriendelijke voedergewassen zoals gras(klaver) en veldbonen, door meer nevenstromen zoals diermeel, aardappelreststromen, bietenpulp en bierdraf te benutten als diervoeder en door eiwitteelten voor consumptie lokaal te produceren.

Waarom deze strategie?

Eiwitten zijn noodzakelijke voedingstoffen voor zowel mens als dier, die we zowel uit dierlijke als plantaardige voeding kunnen halen, uit vlees, vis, eieren en melkproducten, maar ook uit graanproducten, peulvruchten en noten. Onze huidige manier van voedsel- en eiwitproductie overschrijdt de draagkracht van de planeet door een overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen zoals land, water en energie. 

Dierlijke eiwitten hebben een grotere ecologische voetafdruk dan plantaardige alternatieven. De transitie naar plantaardige eiwitten is essentieel om de druk op ecosystemen te verlagen en een evenwichtiger voedingspatroon komt ook onze gezondheid ten goede. Tegelijkertijd willen we dat deze transitie ook de landbouw en de economie ten goede komt, en dat de shift in consumptie ook in belangrijke mate gebaseerd is op lokaal geproduceerde eiwitten en eiwitproducten. Hiervoor zijn nieuwe verdienmodellen nodig, gebaseerd op vertrouwen en samenwerking in de keten.

De eiwitstrategie wil dus een toekomstgerichte eiwitvoorziening die onze welvaart vergroot, de impact op ons klimaat en milieu drastisch kan verminderen en de volksgezondheid bevordert. 

Eén visie, gedragen door velen

Om die ambitie te bereiken bundelt Vlaanderen de krachten met een brede groep aan partners uit de agrovoedingsketen, kennisinstellingen, de Vlaamse overheid en andere stakeholders. Samen bouwen we aan een robuust en innovatief eiwitsysteem - van boer tot bord - met lokale, gezonde en duurzame eiwitten als fundament.

Deze eiwitstrategie is als voedselwerf een speerpunt binnen de Vlaamse voedselstrategie. Onder leiding van de minister van Omgeving en Landbouw en met brede steun uit het veld, maken we ons voedselsysteem veerkrachtiger en toekomstbestendig. De eiwitstrategie is bovendien een hefboom voor economische groei, innovatie en nieuwe kansen in de volledige agrovoedingsketen.

Strategische thema’s en doelstellingen

De Vlaamse eiwitstrategie is opgebouwd uit zes strategische thema’s met bijhorende SMART-doelstellingen (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdsgebonden).

1. Duurzaam diervoeder

Vlaanderen heeft door zijn intensieve veehouderij een grote vraag naar eiwitrijke voedergewassen. Door het gebrek aan eigen geteelde eiwitrijke gewassen, en de behoefte aan hoogkwalitatieve eiwitten, is Vlaanderen sterk afhankelijk van de import van soja uit voornamelijk Zuid-Amerika. In België gaat het om zo’n 700.000 ton. De sojateelt in Zuid-Amerika tast waardevolle ecosystemen aan en heeft ook een negatieve impact op het klimaat (CO2-emissies) en de lokale (inheemse) bevolking. 

Om deze redenen wil Vlaanderen, en meer bepaald de veevoederindustrie en de Vlaamse veehouders, de afhankelijkheid van soja uit Zuid-Amerika verminderen. Onderstaande doelstellingen zetten enerzijds in op een vermindering en verduurzaming van de uit Zuid-Amerika geïmporteerde soja (door de veevoederindustrie), en anderzijds op meer lokale alternatieven voor deze geïmporteerde soja, zoals de valorisatie van nevenstromen (door de veevoederindustrie en de veehouders). Deze doelstellingen zijn complementair met de strategische thema’s ‘duurzame dierlijke productie’ en ‘meer plantaardige eiwitten’, waarbij eveneens doelstellingen geformuleerd zijn die de afhankelijkheid van Zuid-Amerikaanse soja verminderen.

De doelstellingen en acties vindt u in de infofiche duurzaam diervoeder, met de methodologie en argumentatie voor het bepalen van deze doelstellingen, en de data(bronnen) om de doelstellingen te monitoren.

Filmpje: De Belgische diervoedersector zet zich al jaren in voor een duurzame productie van diervoeders met tal van initiatieven. Een volgende stap is het duurzaamheidscharter waarbij 12 concrete doelstellingen zullen uitgevoerd worden tegen 2030.

Zie ook artikel Het toasten van veldbonen

Eiwitstrategie: duurzaam diervoerder
Eiwitstrategie: duurzame dierlijke productie

2. Duurzame dierlijke productie

De veehouderij zorgt in Vlaanderen mee voor hoogwaardige eiwitbronnen voor de mens en is ook belangrijk in een circulair systeem. Dieren kunnen immers het landschap onderhouden, valoriseren producten die de mens niet kan verteren (zoals gras en nevenstromen) en hun mest voedt gewassen en brengt koolstof in de bodem aan. De impact op klimaat, milieu, biodiversiteit en water is echter groter dan plantaardige eiwitbronnen en moet gereduceerd worden. 

Om deze impact te verminderen, engageren de eiwitpartners zich om de veehouderij, en hiermee ook de productie van dierlijke eiwitbronnen, meer circulair te maken. Doelstellingen binnen dit thema gaan dan ook over inspanningen richting circulaire diervoeders (alternatieven voor overzeese soja) en circulaire meststoffen (alternatieven voor kunstmest). Verdienmodellen die deze inspanningen valoriseren zijn hierbij een cruciale randvoorwaarde. Rond deze drie centrale thema’s (diervoeder, mest, verdienmodel) werden verschillende SMART-doelstellingen geformuleerd. Deze doelstellingen zijn complementair aan de strategische thema’s ‘duurzame diervoeders’ en ‘meer plantaardige eiwitten’, waarbij eveneens doelstellingen geformuleerd zijn die de circulariteit van de veehouderij vergroten.

De doelstellingen vindt u in de infofiche duurzame dierlijke productie, met de methodologie en argumentatie voor het bepalen van bovenstaande doelstellingen, en de data(bronnen) om de doelstellingen te monitoren.

Filmpje: De duurzaamheidsmonitoring in de melkveehouderij is een goed instrument om de inspanningen van veehouders op het vlak van duurzaamheid in kaart te brengen en op termijn ook te vergroten. De melkvee- en zuivelsector nam hierbij het voortouw.

3. Meer plantaardige eiwitten

Plantaardige eiwitten hebben als voedingsstoffen en bouwstoffen een belangrijke plaats in zowel veevoeders als humane voeding.

Plantaardige eiwitten, bv. peulvruchten, hebben een lagere milieuvoetafdruk dan dierlijke eiwitten. Per kilogram eiwit en per kilocalorie vereisen ze minder land en water en veroorzaken ze minder broeikasgasemissies en stikstofverliezen naar water en lucht. Daarenboven is de negatieve impact op de biodiversiteit lager dan bij dierlijke productie. Hoewel de voetafdruk van producten en productiemethodes sterk varieert, is de milieuwinst van voedingspatronen met minder dierlijke producten behoorlijk.

Daarnaast spelen plantaardige eiwitten ook een grote rol in de verduurzaming van de landbouw, de lagere afhankelijkheid van invoer van landbouwgrondstoffen en de menselijke gezondheid. Binnen dit strategisch thema willen we enerzijds het areaal van duurzame eiwitgewassen voor humane voeding, zoals drooggeoogste erwten en bonen, quinoa en soja, doen stijgen in Vlaanderen. Een belangrijke randvoorwaarde voor deze areaalstijging is de ontwikkeling van een waardeketen. Daarom wordt ook hiervoor een aparte doelstelling opgenomen.

Wat betreft de teelten bestemd voor diervoeder, willen we binnen het huidige areaal meer eiwitteelten die een toegevoegde waarde leveren op vlak van klimaat (stikstoffixatie), water en bodem (diepwortelend). Binnen dit strategische thema worden dus ook teelten zoals gras(klaver), veldbonen en mengteelten van vlinderbloemigen en granen aangemoedigd.

De doelstellingen vindt u in de infofiche meer plantaardige eiwitten, met de methodologie en argumentatie voor het bepalen van bovenstaande doelstellingen, en de data(bronnen) om de doelstellingen te monitoren.

Filmpje: Er is in Vlaanderen potentieel voor de productie van plantaardige eiwitten, gezien de toenemende vraag van de consument en uit de verwerkende sector. Er is echter nood aan verdere teeltoptimalisatie en kennisopbouw betreffende de eigenschappen en mogelijke toepassingsmogelijkheden ervan.

Eiwitstrategie: plantaardige eiwitten
Eiwitstrategie - meer nieuwe eiwitten

4. Meer nieuwe eiwitten

Ook nieuwe eiwitbronnen hebben meestal, net zoals plantaardige eiwitten, een lagere ecologische voetafdruk dan dierlijke eiwitten. Hierbij denken we aan: insecten, macroalgen, eendenkroos, cellulaire eiwitten zoals kweekvlees en microbiële eiwitten zoals microalgen, schimmels, gisten en bacteriën. Deze laatste hebben ook een belangrijke rol te spelen in het valoriseren van biomassareststromen tot hoogwaardige eiwitbronnen, zoals fermentatie van groente- en fruitresten. Vlaanderen moet een hotspot worden op het gebied van kennis, productie en verwerking van deze ‘nieuwe’ eiwitten’.

De doelstellingen vindt u in de infofiche meer nieuwe eiwitten, met de methodologie en argumentatie voor het bepalen van bovenstaande doelstellingen, en de data(bronnen) om de doelstellingen te monitoren.

Filmpje: Insecten en microbieel eiwit zijn twee voorbeelden van ‘nieuwe’ eiwitten, ter aanvulling van het plantaardige en dierlijke eiwitaanbod. Rond deze twee eiwitten is er in Vlaanderen al heel wat kennis en ervaring, vooral bij de onderzoeksinstellingen.

5. Meer productdiversiteit

Als de consument eten kiest, moet die kunnen kiezen tussen een breed gamma aan smakelijke, veilige en hoogwaardige eiwitproducten. Verschillende actoren in de keten beïnvloeden of bepalen dit aanbod: retail, horeca, catering, , enz. Dit aanbod heeft op zijn beurt invloed op de eventuele verwerking van eiwitbron naar eiwitproduct, en dus op de voedingsindustrie. Omgekeerd zorgt ook de ontwikkeling van nieuwe producten voor meer diversiteit in het aanbod. 

Binnen dit strategisch thema willen we het eiwitaanbod aan de consument diversifiëren. Met diversifiëren bedoelen we het vinden van een goede balans tussen dierlijke eiwitten (vlees, melk, eieren), plantaardige eiwitten (peulvruchten e.a. eiwitgewassen) en de zogenaamde ‘nieuwe’ eiwitten (algen, insecten, microbiële eiwitten, kweekvlees). Bovendien streven we binnen dit thema eveneens naar een ruimer aanbod van (producten op basis van) lokale eiwitbronnen. We zetten hiervoor in op onderzoek , opleidingen en communicatie,. Vraag en aanbod gaan hand in hand. Deze doelstellingen zijn dus ook complementair én deels afhankelijk van de doelstellingen binnen de strategische thema’s ‘meer plantaardige eiwitten’ en ‘duurzame eiwitconsumptie’. 

De doelstellingen vindt u in de infofiche meer productdiversiteit, met de methodologie en argumentatie voor het bepalen van bovenstaande doelstellingen, en de data(bronnen) om de doelstellingen te monitoren. Niet alle doelstellingen konden al gekwantificeerd worden (x in plaats van cijfer). Deze worden de komende jaren nog verder ingevuld.

Filmpje: Flanders’ FOOD brengt startups met eiwitinnovaties in contact met gevestigde spelers uit de voedingsindustrie om uitwisseling en samenwerking te promoten.

Eiwitstrategie: meer productdiversiteit
Eiwitstrategie: duurzame consumptie

6. Duurzame eiwitconsumptie

Het uitgangspunt is de voedingsdriehoek voor een gezond en milieuverantwoord voedingspatroon. Dit houdt in: eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding; eet en drink zo weinig mogelijk ‘lege’ calorieën (producten met weinig of geen voedzame stoffen); vermijd voedselverlies en matig uw consumptie. 

Binnen de eiwitstrategie streven we naar:

  • We streven in het voedingspatroon een verschuiving in de verhouding dierlijke en plantaardige producten/eiwitten naar richting meer plantaardig. De actuele verhouding is zowel op het vlak van gezondheid als op klimaat- en milieuvlak niet optimaal.
  • We vermijden overconsumptie of verspilling van eiwitten. De eiwitconsumptie bij onze bevolking is over het algemeen te hoog.
  • We promoten diversificatie in eiwitconsumptie in lijn met de diversificatie in het aanbod. Alle eiwitbronnen hebben hierin hun plaats. De voorkeur gaat uit naar weinig of niet bewerkte producten. Maar ook sterker verwerkte of hoogtechnologische producten maken hier deel van uit. Hierbij is het belangrijk om aandacht te besteden aan de invloed van bewerkingswijze en -graad op de nutritionele waarde van eiwitbronnen.
    We geven steevast de voorkeur aan lokale eiwitbronnen om een evenwichtig voedingspatroon in te vullen, vanuit het oogpunt van economische duurzaamheid.

De doelstellingen vindt u in de infofiche duurzame eiwitconsumptie, met de methodologie en argumentatie voor het bepalen van bovenstaande doelstellingen, en de data(bronnen) om de doelstellingen te monitoren.

Filmpje: Wat is gezonde voeding en hoe komen we tot een duurzame eiwitconsumptie? Een Green Deal wil werk maken van een beter evenwicht tussen dierlijke en plantaardige eiwitten op ons bord.

Actie: Green Deal Eiwitshift gaat voor een duurzaam voedingspatroon - Departement Omgeving (vlaanderen.be)

Acties en onderzoeksprojecten: eiwitdashboard

De Vlaamse eiwitstrategie en bijhorende doelstellingen worden vertaald in een set van acties en onderzoeksprojecten die op regelmatige basis geactualiseerd en aangevuld worden.

Wij hebben alle informatie omtrent de acties ondergebracht in een eiwitdashboard waarbij u de data verder kan verkennen zoals u dat wilt. Ga naar ons interactieve dashboard en pas de filters aan voor uw ideale weergave: 

Eiwitstrategie - acties

Hieronder ziet u het overzicht van de eiwitacties per strategisch thema. Andere weergaven en filteropties, zoals de evolutie van het aantal acties in de tijd en het aantal acties per eiwitbron, vindt u in het dashboard.

Eiwitacties per strategisch thema

In 2021 vond in het kader van het plan Vlaamse Veerkracht een projectoproep plaats om de realisatie van de doelstellingen van de Vlaamse eiwitstrategie te versnellen. Het uitbouwen van duurzame eiwitketens stond hierbij voorop, van producent tot consument. 19 projecten werden geselecteerd. Het gaat stuk voor stuk om nieuwe samenwerkingsverbanden rond duurzame en gezonde eiwitten voor mens en/of dier. U leest er meer over op Projecten realisatie eiwitstrategie en u vindt de projecten ook in het bovenstaande dashboard van de eiwitacties.

Ook voor de onderzoeksprojecten is er een nieuw interactief dashboard ontwikkeld. Klik hier om naar het overzicht van de onderzoeksprojecten te gaan en de resultaten te filteren: 

Eiwitstrategie - onderzoeksprojecten

Hieronder ziet u het overzicht van de onderzoeksprojecten per eiwitbron. Andere weergaven en filteropties, zoals de verdeling van de onderzoeksprojecten per strategisch thema, vindt u in het dashboard.

Onderzoeksprojecten volgens eiwitbron

Publicaties en meer info

Nieuwsbrief

In de nieuwsbrief Eiwitstrategie houdt het Agentschap Landbouw en Zeevisserij u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen rond de Vlaamse eiwitstrategie.

U krijgt het laatste nieuws rond strategische thema's, inspirerende acties en onderzoeksprojecten en actuele publicaties en evenementen.

Schrijf u in op de nieuwsbrief Eiwitstrategie via dit formulier

Contact

Delen: